1. من تمام زيارت نامه ها را در مفاتيح جست وجو كردم، تمام چهارده معصوم يكي از گواهي هايي كه درباره ي آنها مي دهيم اين است كه:

(أشهد أنك قد أقمت الصلاة؛ گواهي مي دهم كه شما اقامه كننده ي نماز بوديد». [1] .

2. حضرت آيةالله وحيد خراساني مي فرمودند: اقامه ي نماز از نظر اهميت، هم وزن رهبري است. گفتم: چطور؟ فرمودند: براي اين كه دو تا (و من ذريتي) [2] در قرآن است. ابراهيم عليه السلام وقتي رهبر شد؛ گفت: (و من ذريتي) [يعني خدايا حالا كه من به مقام رهبري و امامت رسيدم



[ صفحه 202]



فرزندانم نيز به اين مقام برسند] راجع به نماز هم گفت: (رب اجعلني مقيم الصلوة و من ذريتي) [يعني خدايا مرا و ذريه ام را از اقامه كنندگان نماز قرار ده] دو تا (و من ذريتي) از يك حلقوم. يكي براي رهبري نسل خود و ديگري براي اقامه ي نماز. من از اين آيه مي فهمم كه احياي نماز با امامت هم وزن است و حق هم هست همين طور مي باشد. [3] .

3. حضرت ابراهيم عليه السلام وقتي زن و بچه اش را در مكه گذاشت به خداوند متعال عرض كرد: (ربنا اني أسكنت من ذريتي بواد غير ذي زرع عند بيتك المحرم ربنا ليقيموا الصلاة)؛ [4] پروردگارا! من ذريه و فرزندان خود را به وادي بي كشت و زرعي نزد بيت الحرام تو براي به پا داشتن نماز مسكن دادم.

همه كه مكه مي روند، براي حج مي روند، ابراهيم عليه السلام كه به مكه رفت، عرض كرد خدايا! من مكه آمدم اما براي حج نيامدم، [من براي نماز به مكه آمده ام] نمي گويد: زن و بچه ام را براي حج به اين بيابان آورده ام كه آب و گياه ندارد! يعني نمي گويد: (ربنا ليحجونه) بلكه مي گويد: (ربنا ليقيموا الصلوة). [5] .

4. (الذين ان مكناهم في الأرض أقاموا الصلوة و آتوا الزكوة و أمروا بالمعروف و نهوا عن المنكر)؛ [6] [ياران خداوند] كساني هستند كه هرگاه در



[ صفحه 203]



زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را برپا مي دارند و زكات را ادا مي كنند و امر به معروف و نهي از منكر مي نمايند.

آنها هرگز پس از به دست آوردن امكانات مادي و ثروت و يا قدرت اجتماعي و رياست و مسئوليت هم چون خودكامگان و جباران، به عيش و نوش و لهو و لعب نمي پردازند، و در غرور و مستي فرو نمي روند بلكه پيروزي ها و موفقيت ها و به دست آوردن مال و ثروت و موقعيت هاي اجتماعي را نردباني براي ساختن خويش و ديگران قرار مي دهند آنها پس از قدرت يافتن ارتباطشان با خدا محكم و با خلق خدا نيز مستحكم است، زيرا «نماز» سمبل پيوند با خالق و «زكات» رمزي براي پيوند با خلق است. و امر به معروف و نهي از منكر بي تفاوت نبودن در برابر ارزش ها و ضد ارزش ها است.

5. (و جعلناهم أئمة يهدون بأمرنا و أوحينا اليهم فعل الخيرات و اقام الصلوة و ايتاء الزكوة و كانوا لنا عابدين)؛ [7] و آنها را پيشواياني قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مي كردند، و انجام كارهاي نيك و برپا داشتن نماز و اداي زكات را به آنها وحي مي كرديم و آنها فقط مرا عبادت مي كردند.

اين وحي مي تواند وحي تشريعي بوده باشد؛ يعني ما انواع كارهاي خير و اداي نماز و اعطاي زكات را در برنامه هاي ديني آنها گنجانديم، و نيز مي تواند وحي تكويني باشد؛ يعني به آنها توفيق و توان و جاذبه ي معنوي براي انجام اين امور بخشيديم. البته هيچ يك از اين امور جنبه ي اجباري و اضطراري ندارد



[ صفحه 204]



بلكه تنها آمادگي ها و زمينه ها است كه بدون اراده و خواست خود آنها هرگز به نتيجه نمي رسد.

ذكر «اقامه ي صلوة و اداء زكات» بعد از «فعل خيرات» به خاطر اهميت اين دو برنامه است كه نخست به طور عام در جمله ي «فعل خيرات» و بعد به طور خاص بيان شده است. [8] .

از اين آيه ي شريفه مي توان استفاده نمود كه «اقامه ي نماز» يك الهام و توفيق الهي است.

6. (رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصلوة و ايتاء الزكوة)؛ [9] مرداني كه نه تجارت و نه معامله، آنها را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و اداي زكات غافل نمي كند.

7. (و بشر المخبتين - الذين اذا ذكر الله وجلت قلوبهم و الصابرين علي ما أصابهم و المقيمي الصلوة و مما رزقناهم ينفقون)؛ [10] [اي رسول ما] متواضعان و مطيعان را [به سعادت ابدي] بشارت ده آنهايي كه چون ياد خدا كنند دل هاشان هراسان شود و (در راه او) هر چه مصيبت ببينند صبور باشند و نماز بپا دارند و از آنچه روزيشان كرديم انفاق مي كنند.

8. شصت سال تلاش براي احياي نماز جماعت

آيةالله مرعشي نجفي (1315 - 1411 ه. ق) سخت مقيد بود نمازهاي



[ صفحه 205]



خويش را در وقت فضيلت و با جماعت برگزار كند. در بخشي از يادداشت هايشان چنين نوشته اند: هنگامي كه در قم سكونت كردم صبح ها در حرم حضرت معصومه عليهاالسلام اقامه ي جماعت نمي شد و من تنها كسي بودم كه اين سنت را در آن جا رواج دادم و از شصت سال پيش به اين طرف صبح زود و پيش از باز شدن درهاي حرم مطهر و زودتر از ديگران مي رفتم منتظر مي ايستادم. اين انتظار گاهي يك ساعت قبل از طلوع فجر بود، تا خدام درها را باز كنند. زمستان و تابستان نداشت. در زمستان ها، هنگامي كه برف همه جا را مي پوشاند، بيلچه اي كوچك به دست مي گرفتم و راه خود را به طرف صحن باز مي كردم تا خود را به حرم مطهر برسانم. در آغاز خود به تنهايي (در حرم نماز) مي خواندم، تا پس از مدتي يك نفر به من اقتدا كرد و پس از آن كم كم افراد ديگري اقتدا كردند و به اين ترتيب نماز جماعت را در حرم مطهر آغاز كردم و تا امروز كه شصت سال از آن تاريخ مي گذرد، ادامه دارد. آهسته آهسته ظهرها و شب ها نيز اضافه شد و از آن پس روزي سه بار در مسجد بالا سر حضرت معصومه عليهاالسلام و صحن شريف نماز جماعت مي خواندم. [11] .

9. سؤال: مهماني كه به منزل انسان وارد مي شود و اهل نماز هم هست بدون اجازه ي او صبح جهت اداي نماز مي توان او را بيدار كرد يا نه و در اين حكم بين زن و بچه ي خود انسان و اجنبي فرقي هست يا نه و از حيث



[ صفحه 206]



امر به معروف و نهي از منكر اگر آنان را بيدار نماييم براي ما مسئوليتي دارد يا نه؟

جواب: در اكثر موارد، علم به رضايت بيدار نمودن مسلمان هست. بلي اگر بدانيد كه خوابيده به قصد آن كه نماز نخواند از باب نهي از منكر با وجود شرايط آن، بيدار كردن لازم است و هم چنين نسبت به اولاد، بلكه مراقبت بيشتر لازم است. [12] .



[ صفحه 209]