1. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: لا يلقي الله سبحانه أحد بذنب أعظم من جهالة أهله و أولاده؛ [1]

خداوند سبحان را كسي ملاقات نمي كند به گناهي كه بالاتر از جهالت (مساوي ناآگاهي و يا آلوده بودن به گناه) اهل و عيال و اولادش باشد.

2. (و كان يأمر أهله بالصلوة و الزكوة)؛ [2] و [حضرت اسماعيل عليه السلام مورد مدح خداوند قرار مي گيرد كه] به طور مرتب و پيوسته خانواده اش را به نماز و زكات سفارش مي كرد.

3. (و أمر أهلك بالصلوة و اصطبر عليها)؛ [3] [خداوند متعال به



[ صفحه 180]



پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد:] خاندانت را به نماز امر كن و در اين راه استقامت نما.

به موجب اين آيه ي شريفه خداوند متعال از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم مي خواهد كه اهل بيت خود را به نماز دعوت نمايد؛ پس از نزول اين آيه، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم طبق برخي از روايات، مدت چهل روز و برخي ديگر شش ماه و برخي تا آخر عمر [4] مقابل خانه ي علي بن ابي طالب و زهراي مرضيه عليهماالسلام مي آمدند و با صداي بلند مي فرمودند: «السلام عليكم و رحمةالله و بركاته» و وقتي علي و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام پاسخ مي دادند حضرت دو طرف در خانه را مي گرفتند و مي فرمودند: الصلاة الصلاة يرحمكم الله (انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيرا). [5] .

اين سيره و روش پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقش آموزشي و تربيتي و الگويي دارد، در جايي كه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در خانه ي علي و زهرا و فرزندان شان عليهم السلام كه از عابدترين افراد زمانه هستند اعلام مي دارد: نماز! نماز! نسبت به بقيه ي افراد اهتمام بيشتر لازم است. و بايد همه ي پدران مراقب نماز خانواده شان باشند و دچار غفلت و بي توجهي نشوند.

4. حضرت علي عليه السلام مي فرمايد: كان رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم نصباً بالصلاة بعد التبشير له بالجنة لقول الله سبحانه: (و أمر أهلك بالصلوة و اصطبر عليها) فكان يأمر بها أهله و يصبر عليها نفسه؛ [6] .



[ صفحه 181]



پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم براي خواندن نماز خود را به رنج مي افكند، با آن كه مژده ي بهشت شنيده بود چون خداوند سبحان فرمود: «و خانواده ات را به نماز فرمان ده و خود بر آن شكيبا باش» پس خانواده اش را به آن فرمان مي داد و خود بر انجام آن شكيبايي مي ورزيد.

5. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمودند: كان لداود نبي الله صلي الله عليه و آله و سلم من الليل ساعة يوقظ فيها أهله، فيقول: يا آل داود! قوموا فصلوا؛ فان هذه ساعة يستجيب الله فيها الدعاء الا لساحر أو عشار؛ [7] .

براي داوود عليه السلام، پيامبر خدا ساعتي از شب بود كه در آن، خانواده اش را بيدار مي كرد و مي گفت: اي خاندان داوود! برخيزيد و نماز بگزاريد. همانا اين ساعتي است كه خداوند دعا را در آن اجابت مي كند مگر از ساحر و باجگير.

6. لقمان حكيم به فرزندش در مورد نماز سفارش هايي دارد كه در قرآن كريم و روايات بيان شده است:

(يا بني أقم الصلوة و أمر بالمعروف و أنه عن المنكر و اصبر علي ما أصابك ان ذلك من عزم الأمور)؛ [8] اي فرزندم! نماز را به پا دار و امر به معروف و نهي از منكر كن و بر اين كار از مردم نادان هر آزار بيني صبر كن كه اين صبر و تحمل در راه تربيت و هدايت خلق نشانه اي از عزم ثابت (مردم بلند همت) در امور عالم است.

يا بني! أقم الصلوة فانما مثلها في دين الله كمثل عمود فسطاط فان العمود



[ صفحه 182]



اذا استقام نفعت الأطناب و الأوتاد و الظلال، و ان لم يستقم لم ينفع و تد و لا طنب و لا ظلال؛ [9] .

پسرم! نماز را به پادار، زيرا مثل نماز در دين خداوند مثل عمود خيمه است، اگر عمود خيمه برپا شد، طناب ها و ميخ ها فايده دارد و از سايه ي آن مي توان استفاده كرد وگرنه ميخ و طناب فايده نداشته و سايه اي وجود ندارد.

يا بني! اعلم أني خدمت أربعماة نبي و أخذت من كلامهم أربع كلمات و هي: اذا كنت في الصلاة فاحفظ قلبك، و اذا كنت علي المائدة فاحفظ حلقك، و اذا كنت في بيت الغير فاحفظ عينك، و اذا كنت بين الخلق فاحفظ لسانك؛ [10] .

اي فرزندم! چهارصد پيامبر را خدمت گزار بودم و از تمام سخنان آنها چهار سخن انتخاب نمودم: هنگام نماز قلبت را حفظ كن؛ و وقتي كه كنار سفره ي غذا قرار گرفتي حلقت را حفظ نما؛ و زماني كه به خانه ي ديگران رفتي چشمت را حفظ كن؛ و آن گاه كه در بين مردم رفتي زبانت را حفظ كن.

7. (يا أيها الذين آمنوا قوا أنفسكم و أهليكم ناراً)؛ [11] اي كساني كه ايمان آورديد خودتان و اهلتان را از آتش [غضب الهي] حفظ كنيد.

بيان: (قوا أنفسكم و أهليكم ناراً) قو أهليكم النار بدعائهم الي طاعة الله، و تعليمهم الفرائض، و نهيهم عن القبايح، و حثهم علي أفعال الخير. [12] .



[ صفحه 183]



علامه ي مجلسي قدس سره در توضيح اين آيه ي شريفه مي فرمايد: «حفظ اهل و عيال از آتش به اين است كه آنها را به طاعت پروردگار دعوت كند و واجباتشان را به آنها بياموزد و آنها را از زشتي ها نهي نمايد و بر كارهاي خوب تشويق كند».

ابوبصير مي گويد: سألت أباعبدالله عليه السلام عن قول الله (يا أيها الذين آمنوا قوا أنفسكم و أهليكم ناراً وقودها الناس و الحجارة) [13] قلت: هذه نفسي أقيها فكيف أقي أهلي؟ قال: «تأمرهم بما أمرهم الله به، و تنهاهم عما نهاهم الله عنه، فان أطاعوك كنت قد وقيتهم و ان عصوك كنت قد قضيت ما عليك». [14] .

از حضرت صادق عليه السلام از قول خداوند در قرآن كريم سؤال كردم كه فرموده است: اي كساني كه ايمان آورده ايد، خودتان و خانواده تان را از آتشي كه مردم (دل سخت كافر) و سنگ خارا آتش افروز آن است حفظ كنيد عرض كردم حفظ كردن خودم در اختيار خودم مي باشد. چگونه خانواده ام را حفظ كنم؟ حضرت فرمودند: آنها را به آنچه خداوند دستور داده راهنمايي كن و از آنچه خداوند نهي كرده، نهي نما، پس اگر تو را اطاعت كردند آنها را حفظ نموده اي و اگر گرفتار معصيت شدند تو وظيفه ات را انجام داده اي.