خداوند بزرگ، نماز را براي رشد و كمال بندگانش به صورتي و سيرتي زيبا تصوير فرموده است. نيت و اخلاص و حضور قلب روح نماز است، اعمال، بدن نماز، و اركان، اعضاي اصليه ي آن است و بعضي ديگر اعضا، عناصر كماليه ي آن. اخلاص و نيت در نماز جاري مجراي روح، قيام و قعود، جاري مجراي بدن، ركوع و سجود جاري مجراي دست و سر، تمام به جا آوردن ركوع و سجود و مراعات طمأنينه و نيكو انجام دادن برنامه، جاري مجراي زيبايي اعضا و شكل و رنگ، و اذكار و تسبيحات، جاري مجراي گوش و چشم، معرفت به مفاهيم بلند اذكار و حضور قلب، جاري مجراي مشاعر و احساسات است.

فرض كن، اگر مي خواستي غلامي را كه هنوز به سن بلوغ نرسيده، جهت خدمت نسبت به برنامه ي كريمانه به حضور سلطاني بزرگوار ببري چه غلامي را انتخاب مي كردي؟ آيا غلام گوش بريده و كور و كر و زشت و كريه، و بي دست و پا و لال را براي هديه به خدمت سلطان مي بردي؟ هرگز، مسئله ي نماز هم كه هديه و تقديمي عبد به سلطان واقعي عالم است به همين گونه حساب كن. [1] .

در ترك اعمال و آداب مستحب و انجام مكروهات در نماز، نماز باطل نمي شود؛ ولي از حسن و كمال و زيادي اجر و پاداش خارج مي شود و به



[ صفحه 175]



منزله ي ابروها و كماني بودن آنها و مژگان و تناسب خلقت و غير آنهاست كه با از دست رفتن بعضي از آنها حسن برطرف مي شود و با از دست رفتن برخي، كمال حسن از ميان مي رود و آدمي به سبب اين نقص ها، زشت روي و نامرغوب مي گردد و نماز نيز چنين است. [2] .