همان گونه كه جسم بشر نياز به غذا دارد و اگر كمبود ويتامين پيدا كند و يا انسان غذاي مسموم بخورد دچار مريضي، پيري زودرس و مردن مي شود. روح بشر نيز نياز به غذا دارد و نسبت به استفاده از غذاهاي مسموم بايد شديداً پرهيز و در رساندن غذاي سالم به آن بايد نهايت سعي و تلاش را به عمل آورد. در غير اين صورت روح انسان، مسموم شده و يا گرفتار انحراف و سقوط مي گردد و غذاي روح بشر در دين در قالب سه چيز برنامه ريزي شده است: 1. ذكر قلبي و زباني خداوند 2. انس با قرآن 3. دعا كه هر كدام ويتامين و خاصيت خود را دارند و نماز، جامع همه ي اين ويتامين ها است، زيرا نماز، جز ذكر و قرآن و دعا چيز ديگري نيست؛ بنابراين مي توان گفت: «نماز، غذاي كامل روح بشر است» و هر چه بر اين سه چيز در نماز بيفزايد بر ويتامين آن افزوده است؛ به طور مثال: در ركوع و سجده هاي نماز هرچه بيشتر ذكر ركوع و سجود را تكرار نمايد مطلوب تر است و بعد از حمد مي تواند يك سوره ي كوچك از قرآن بخواند يا يك سوره ي بزرگ و هرچه طولاني تر، اثرش بيشتر است و در قنوت هرچه بيشتر دعا كند مطلوب تر است و طولاني كردن قنوت مستحب است.



[ صفحه 54]



پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: ألا ان الصلاة مأدبة الله في الأرض، قد هنأها لاهل رحمته في كل يوم خمس مرات؛ [1] .

آگاه باشيد كه نماز خوراك مهماني خداوند در زمين است كه براي شايستگان رحمتش در هر روز پنج مرتبه آماده و گوارايش مي سازد.

در اين زمينه چند سؤال از عارف وارسته مرحوم سيد عبدالكريم كشميري شده است كه در زير بيان مي داريم:

سؤال: براي تنوير قلب ذكر تسبيحات اربعه چه عددي خوب است؟

جواب: سي مرتبه بعد از هر نماز.

سؤال: آنهايي كه گذشته ي خوبي نداشتند و حال مي خواهند خوب شوند چه كار كنند؟

جواب: استغفار و ذكر يونسيه بگويند، [2] و عزم عدم عود به كارها و صفات ناپسند گذشته كنند.

سؤال: براي اشخاصي كه عمرشان از چهل گذشته، آيا اوراد برايشان كارگشا خواهد بود؟

جواب: البته براي همگان راه باز است و براي راه گشايي و آماده شدن، ذكر يونسيه نافع است.

سؤال: شما شيخ علي زاهد قمي شاگرد ملاحسينعلي همداني را ديده ايد و



[ صفحه 55]



سؤالي از ايشان كرده ايد [از ايشان چه پرسيديد].

جواب: به ايشان گفتم: چيزي براي راه بندگي به من بدهيد؟ فرمود: يقول علي بن ابراهيم قمي: (لا اله الا أنت سبحانك اني كنت من الظالمين) (ذكر يونسيه را در سجده دادند).

سؤال: آثار اذكار تا چه وقت ظاهر مي گردد؟

جواب: بايد يك حول (يك سال) بگذرد تا اثرش معلوم شود.

سؤال: بهترين ياد از حق تعالي در چيست؟

جواب: قرآن خواندن كه كلام حق است.

سؤال: در نجف، ختم قرآن چند روزه مي نموديد؟

جواب: گاهي هر روز يك ختم قرآن مي كردم.

سؤال: شب هاي قدر خواندن كدام سوره هاي قرآن خوب است؟

جواب: اگر كسي بتواند شبي هزار سوره ي قدر را بخواند، روحانيت و معنويت خوبي نصيبش مي شود.

سؤال: از ادعيه و اذكار بيشترين استفاده را از چه چيزي برديد؟

جواب: همه شان خوب است لكن در ادعيه از دعاي يستشير در صبح و شام و از اذكار ذكر «يا حي يا قيوم» بوده است. [3] .