شب زنده داري، اقامه نماز شب و راز و نياز عاشقانه، سيره ي هميشگي رسول اكرم صلي الله عليه و اله و امامان معصوم عليهم السلام بوده است. بيداري در نيمه هاي شب و برقراري ملاقاتي عارفانه و گفتگويي شيرين و خاضعانه با معبود بي همتا، لذتي وافر و پروازي ملكوتي به انسان مي بخشد كه هيچ چيز توان جايگزيني آن را نخواهد داشت.

برخي از عارفان در حالي بيدار مي شوند كه هنوز سپيده صبح خواب



[ صفحه 80]



است و زماني مشغول راز و نياز مي گردند كه چشمان بسياري خفته است. اينان در فضايي روشن از معنويت و شور به ملاقات خداي خود رفته، صاحب مقام محمود [1] - كه مرتبه اي بس والا و بالاست - مي شوند.

آري عظمت و مقام رفيع عبادت انسان است كه نماز شب بر رسول الله واجب شده و هم ايشان فرموده است:

«جبرئيل پيوسته مرا به نماز شب سفارش مي كرد.»

و نيز آن حضرت به علي عليه السلام فرمود:

«يا علي تو را به سه خصلت سفارش مي كنم: بر تو باد نماز شب، بر تو باد نماز شب، بر تو باد نماز شب». [2] .

گاهي كه صحيفه ي اين عبادت بزرگ و ژرف را مي گشاييم، اين عمل را شجره ي طيبه اي مي يابيم كه ثمرات مباركي را در پي خواهد داشت؛ رضايت پروردگار، تمسك به اخلاق انبياي الهي، محو گناهان، نورانيت وجود، فزوني رزق، عطر آفريني ساعات عمر و ثوابي كه از تصور انسان بالاتر است.

بدين جهت است كه بزرگان معرفت و استادان اخلاق به سالكان راه تهذيب و خودسازي، دستور اقامه ي نماز شب و تهجد در آن اوقات شيرين داده اند.

اينك ورقي ديگر از كتاب گرانقدر زندگاني استاد اخلاق و عارف وارسته، حضرت آيت الله بهاء الديني را مرور مي كنيم و از گلواژه هاي نوراني ايشان پيرامون نماز شب و تهجد آگاه مي شويم:

«بنده از نوجواني به روزه و نماز شب علاقمند بودم. سال هاي بسياري با آنها انس داشته ام كه منشأ آثار و خيرات فراواني برايم بوده اند.



[ صفحه 81]



اولين باري كه ارواح علماي بزرگ به سراغ ما آمدند، هنگامي بود كه از شدت روزه فشار سختي را تحمل مي كردم حتي افرادي چون امام خميني توصيه به ترك روزه مي كردند، اما آثار و بركات آن بسيار بود و علاقه ي فراواني به آنها نشان مي دادم.

به تهجد و نماز شب نيز عشق و علاقه اي زياد در خود احساس مي كردم، به طوري كه خواب شيرين در برابر آن بي ارزش بود. اين شور و عشق به حدي بود كه گاهي خود به خود - هنگام اقامه نماز - بيدار مي شدم و در شب هايي كه خسته بودم دست غيبي مرا بيدار مي كرد.

يادم هست در سال 1365 شمسي كه بيمار بودم و در اثر كسالت ضعف شديدي پيدا كردم، بر آن شدم كه در آن شب تهجد را تعطيل كنم، چون توان آن را در خود نمي ديدم؛ اما در سحر همان شب حاج آقا روح الله خميني را در خواب ديدم كه مي گويد: «بلند شو و مشغول تهجد باش.» در آن شب به خاطر سخنان ايشان مشغول نماز شب شدم.

البته تأثير روزه و نماز شب با دست كشيدن از گناه و دوري از محرمات حاصل مي شود؛ و الا روزه اي كه تنها گرسنگي باشد و نماز شبي كه فقط بيداري و پس از آن گناهان گوناگون و يا فخر و تكبر و خودنمايي، هيچ ارزشي ندارد.» [3] .

لازم به ذكر است كه عارف بزرگ مرحوم آيت الله حاج آقا رضا بهاء الديني از كساني نيست كه بخواهد با هر بهانه اي نماز شب را تعطيل كند. در آن شب هم كه تصميم داشته نخواند و بعد با توصيه و سفارش امام خميني خوانده، خيلي حالشان وخيم بوده و كارد به استخوان رسيده بوده.

شاهدش اين است كه يك شب بنده با يكي از اعضاي مؤسس جامعه



[ صفحه 82]



محترم مدرسين به خدمت حاج آقاي بهاءالديني رسيديم و صحبت از نماز شب شد و آن روحاني جليل القدر و عضو جامعه مدرسين فرمودند: من در روايت ديدم كه يكي از ائمه بر اثر كار زياد روزانه خسته شده بود، آن شب، نماز شب را نخواند و براي نماز صبح بلند شد. آقاي بهاءالديني بسيار تعجب كرد از اين كه امام معصوم يك شب نماز شبش ترك شود و چندين بار پرسيد واقعا شما همچو روايتي ديده ايد؟ يعني باور كردن اين مطلب برايش بسيار دشوار بود و اين نشان مي دهد كه نماز شب خود ايشان هم به هيچ عنوان ترك نمي شد لذا يك شب هم كه بر اثر وخامت حال مزاجي مي خواستند نماز شب را ترك كنند روح بزرگ عارف سالك امام خميني از اين قضيه مطلع مي شود و به خواب آن بزرگ مرد مي آيد و او را به نماز شب بلند مي كند. [4] .