يكي از بهترين و شريف ترين اعمال مستحبي، نماز شب و تهجد شبانه و برخاستن از رختخواب گرم و نرم در آخر شب كه همه مردم در خوابند و مشغول عبادت و راز و نياز شدن با خداوند متعال است. در فضيلت نماز شب روايت شده كه: آن، شرف مؤمن است و نماز شب باعث صحت و سلامتي بدن انسان و كفاره گناهان روز و برطرف كننده وحشت قبر، و نور و چراغ و روشنايي قبر و قيامت و انيس و مونس در قبر و مايه توقف كم در قيامت و سنگيني ميزان اعمال در قيامت و راحتي عبور از پل صراط و موجب دخول در بهشت و مباهات خداوند بر فرشتگان و آزادي و رهايي از آتش جهنم و عذاب قبر و جلال دهنده و سفيد كننده صورت و روي نماز شب خوان و خوشبو كننده بوي انسان و جلب كننده و فراواني روزي و زينت آخرت است چنان چه فرزندان و اموال، زينت دنيا هستند. گاهي هم خداوند هر دو زينت را براي نماز شب خوان جمع مي كند.

در روايت آمده كه: دروغ مي گويد كسي كه مي گويد من نماز شب مي خوانم اما به نان روز محتاجم؛ زيرا خداوند روزي روز را با نماز شب ضامن شده است.



[ صفحه 13]



پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله مكرر به علي عليه السلام آن عابد شب و زاهد روز سفارش به نماز شب مي كرد. نماز شب بر خود پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله واجب بوده و اين اهميت بالاي اين نماز را مي رساند و حتي خود پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله فرموده: جبرئيل به قدري در مورد نماز شب به من سفارش مي كرد كه من خيال كردم برگزيدگان امت من هرگز نخواهند خوابيد.

همچنين آن حضرت فرمودند: دو ركعت نماز شب براي من بهتر از دنيا و ما فيها است. و از امام سجاد عليه السلام سؤال شده كه: چرا كساني كه نماز شب مي خوانند رويشان از همه سفيدتر و نيكوتر است؟ فرمود: چون ايشان با خداوند خلوت مي كنند خداوند نيز از نور خودش به ايشان مي پوشاند.

قطب راوندي از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت كرده كه فرمودند: حضرت عيسي عليه السلام مادر خود حضرت مريم عليهاالسلام را بعد از مرگش صدا زد و گفت: اي مادر! با من تكلم كن و بگو كه آيا دوست داري دوباره به دنيا برگردي؟ مادرش گفت: بله دوست دارم برگردم تا در شب بسيار سرد براي خدا نماز بخوانم و در روز بسيار گرم روزه بگيرم؛ چون اين راه خيلي بيمناك و خطرناك است.

مذمت نخواندن و ترك نماز شب

مذمت زيادي بر ترك نماز شب شده؛ امام صادق عليه السلام مي فرمايد: كسي كه نماز شب نخواند از شيعيان ما نيست. و نيز فرموده: اگر بنده اي در شب يك مرتبه يا دو مرتبه يا چند مرتبه از خواب بيدار شود اما نماز شب نخواند شيطان بر گوش او بول و ادرار مي كند (تا صداي مناديان حق را نشنود) و تا صبح مي خوابد صبح هم با كسالت و سنگيني از خواب بلند مي شود.

و براي هر شب، شيطاني است به نام رها كه هر وقت انسان بخواهد براي نماز شب بلند شود نمي گذارد و مي گويد: حالا زود است حالا زود



[ صفحه 14]



است تا اين كه فجر طلوع كند، در آن موقع هم بر گوش او ادرار مي كند و دم خود را مي جنباند و با فخر و مباهات به خود مي بالد و مي رود.

پيامبر اكرم فرموده: هر گاه يكي از شما كه مي خوابيد شيطان بر پشت سر او سه گره مي زند و در جاي هر گره مي گويد و مي نويسد «عليك ليل طويل فارقد» يعني بر تو باد شب دراز پس بخواب. پس اگر بيدار شد و ذكر خدا كرد يكي از آن گره ها باز مي شود. و اگر رفت وضو گرفت، گره دوم باز مي شود. و اگر مشغول نماز شد گره سوم گشوده مي شود. چنين فردي وقتي وارد صبح مي شود خيلي حال پاك و پاكيزه و با نشاطي خواهد داشت. اما اگر براي نماز شب بلند نشود موقع صبح خيلي خبيث النفس و كسل و خواب آلوده است.

قطب راوندي از علي عليه السلام روايت كرده كه فرمود:

در سه چيز با سه چيز طمع نكنيد:

الف) طمع نكن در بيداري و تهجد و نماز شب با پرخوري.

ب) طمع نكن در نوراني بودن رو و صورت با خوابيدن سراسر شب.

ج) طمع نكن در امان از دنيا با همنشيني با افراد فاسق. [1] .

يكي از كارهايي كه بسيار به جاست و لازم است متهجد و شب زنده دار انجام دهد تلاوت و قرائت قرآن است كه قرآن مي فرمايد: هر مقدار كه برايش ميسور است بخواند. البته با تأمل در معناي آيات و درس گرفتن از فرمايشات خداوند كه توضيح بيشتر در بخش تهجد و نماز شب از ديدگاه آيات، آمده است.

در فضيلت انجام دادن و مذمت ترك نماز شب، روايات و آيات زيادي وارد شده كه ما مهم ترين آنها را در اين كتاب آورده ايم به اضافه دستور نماز شب و داستان هايي از سالكان و عارفان وعلما و مراجع و... و همه آنها



[ صفحه 15]



را براي سهولت استفاده خوانندگان محترم و متهجدان و نمازگزاران گرامي به بخش هاي مختلفي تقسيم كرده ايم.

در پايان، اين اثر ناچيز و هديه ناقابل را به متهجد واقعي و نماز شب خوان دائمي و حقيقي حضرت بقية الله الاعظم امام زمان روحي لتراب مقدمه الفدا تقديم مي كنم اميد است با انفاس قدسي ايشان همه امت اسلامي از فيض عظماي نماز شب بهره مند گردند. و از خداوند متعال براي ظهور آن حضرت، تعجيل آرزو كرده و خواهان صحت و سلامتي از جميع بليات ارضي و سماوي براي آن وجود مقدس و نازنين مي باشيم. اميد است خداوند اعمال ناقابل ما را مورد توجه و قبول آن حضرت قرار دهد و همه ما را مايه آبروي آن حضرت قرار دهد نه مايه شرمندگي و سرافكندگي او؛ آمين.

همچنين صحت و سلامتي و موفقيت مقام معظم رهبري و مراجع معظم تقليد را خواستاريم.

و السلام عليه و عليكم و رحمة الله و بركاته

قم - حيدر قنبري

بهمن ماه 1383



[ صفحه 16]