يكي از مدارس و مساجد بزرگ و آباد تهران كه در آخر قرن گذشته آغاز و پي ريزي و در آغاز اين قرن به پايان رسيد. باني اين مدرسه ميرزاحسين خان سپهسالار قزويني صدر اعظم وقت دوره ناصرالدين شاه قاجار است.

اين مدرسه پس از مدرسه چهارباغ اصفهان بزرگ ترين و باشكوه ترين بناي مذهبي در ايران است.

اين مدرسه شامل مدرسه و مسجد هر دو مي باشد. طول صحن آن 62 متر و عرض آن 61 متر است. ساختمانش دو طبقه و در هر طبقه حجره هايي جهت سكونت طلّاب ساخته شده است كه مجموع آن ها نزديك به شصت حجره است.

گنبد و شبستان آن از نظر بزرگي و عظمت كم تر از گنبدهاي مساجد بزرگ دوره صفويه نيست.

سپهسالار در سال 1296 هـ.ق يعني دو سال پيش از مرگش پي ريزي و بنيان گذاري اين ساختمان عظيم را آغاز كرد و خود تا سال 1297 هـ.ق در ساختمان آن دخالت و نظارت مي كرد و چون در سال 1298 هـ.ق در مشهد بدرود حيات گفت برادرش يحيي خان



[ صفحه 56]

.

مشيرالدّوله در تكميل و اتمام اين بنا و پس از مرگ وي قسمتي از ناتمامي ها و تزيينات تدريجاً به وسيله نايب التّوليه هاي وقت انجام يافت. هم زمان با تأسيس دانشگاه تهران، وزارت فرهنگ وقت در سال 1313 هـ.ش آن جا را محل دانشكده معقول و منقول قرار داد ولي بعداً اين دانشكده به محل ديگر منتقل شد.

در چهار طرف اضلاع ساختمان چهار ايوان قرار دارد كه ايوان بزرگ اصلي در طرف جنوب واقع شده و منتهي به مقصوره و گنبد عظيم مي شود.

اين بنا بعد از انقلاب اسلامي ايران به نام «مدرسه عالي استاد شهيد مطهّري» نام گذاري شده است [1] .