1. ارتكاب گناه، اگر چه حرام و مانع تحصيل حضور قلب است، ولي موجب بطلان نماز نمي گردد.

2. مشكل گناه كار با ترك نماز حل نمي شود، بلكه گرفتاري او دو چندان مي گردد. بايد دانست كه يكي از وسوسه هاي شيطان از راه نفس، كوچك جلوه دادن معنويات است؛ مثلا به انسان القا مي كند كه نماز براي كسي است كه مرتكب خلاف نشود؛ تو كه گناه مي كني، بهتر است نماز نخواني، چرا كه نماز خواندن با ارتكاب گناه منافات دارد.

شيطان مي داند كه هر چه عبادت خداي متعال، توسط بندگان كم شود تسلط او بر بني آدم بيشتر مي شود، لذا با وسوسه هاي گوناگون، هر نوع توجه به خدا و معنويات را از انسان مي گيرد. در روايتي از اميرمؤمنان عليه السلام آمده است: اذا قام الرجل الي الصلاة أقبل اليه ابليس و ينظر اليه لما يري من رحمة الله التي تغشاه؛ [1] .

هر گاه كسي به نماز برخيزد، شيطان مي آيد و با نظر حسادت به او نگاه مي كند، زيرا مي بيند كه رحمت خدا او را فراگرفته است.



[ صفحه 165]



در اين باره قضيه اي كه براي خودم اتفاق افتاده است نقل مي كنم:

در دوران طلبگي، عادت كرده بودم كه سر كلاس درس اشكال و انتقاد كنم به طوري كه استاد و شاگردان (طلبه ها) منتظر اشكال گرفتن من بودند، تا اين كه از اين حالت به رنج آمدم و احساس رياكاري و خود بزرگ بيني كردم؛ به همين جهت با استادم جهت راهنمايي شدن، مشورت كردم و ايشان فرمودند: «شيطان از راه هاي مختلف وارد عمل مي شود تا شما را از موفقيت باز دارد و چون راز موفقيت تو در همين روحيه ي انتقادي در درس است، شيطان از اين مسئله در رنج است، لذا براي اين كه شيطان را نااميد كني و به موفقيت خود ادامه دهي، به عمل خود ادامه بده، ولي وظيفه ديگر تو، مبارزه با رياكاري و خود بزرگ بيني است».

نتيجه آن كه نبايد انسان به صرف انجام معصيت، از خود نااميد شود و نماز را ترك كند، بلكه به موازات توجه به معنويات و عبادت به ترك گناهان بپردازد و به هيچ بهانه اي نماز را ترك نگويد.

3. بايد دانست، نااميدي از خود و خداي خود از گناهان بزرگ است. انسان هر مقدار هم كه گناه كار باشد، راه برگشت دارد؛ چنان كه خداوند مي فرمايد:

(لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا)؛ [2] .

از رحمت خدا مأيوس نشويد، زيرا خداوند همه ي گناه كاران را مي بخشد.



[ صفحه 166]





باز آي هر آن چه هستي باز آي

گر كافر و گبر و بت پرستي باز آي



اين درگه ما درگه نوميدي نيست

صد بار، اگر توبه شكستي باز آي