صرف تصميم گرفتن بر از بين بردن موانع حضور قلب كافي نيست، بلكه بايد بر اين خواستن و طلب مداومت كند و موقتي نباشد، چرا كه نفس آدمي و شيطان در كمين هستند و براي اين كه عزم و اراده ي انسان را ضعيف كنند، اولا، كسب حضور قلب در نماز را كوچك و غير ضروري جلوه مي دهند و وسوسه مي كنند كه وظيفه ي تو همين نماز ظاهري و تكليفي است و حضور قلب و تحصيل آن براي انسان هاي خاص، همانند معصومان عليهم السلام مي باشد. ثانيا، كسب حضور قلب را دشوار و مشكل جلوه مي دهند، تا انسان از كسب آن نااميد گردد، لكن بايد بدانيم اينها همه از حيله هاي نفس و شيطان است كه حتي گاهي به صورت خدايي جلوه مي كند.

خداوند در قرآن كريم مي فرمايد:

(فاعبده و اصطبر لعبادته)؛ [1] .

او را عبادت كنيد و در اين عبادت صبر پيشه كنيد.

يعني مداومت و مجاهدت داشته باشيد و روح سماجت (!) را از دست ندهيد.



نمي روم ز ديار شما به كشور ديگر

برون كنيد از اين در، درآيم از در ديگر





[ صفحه 99]



البته در تمام مراحل، بايد حال خود را مراعات كنيم، تا منجر به خستگي و عكس العمل منفي نگردد.



سخن دارم ز استادم نخواهد رفت از يادم

كه گفتا حل شود مشكل، ولي آهسته آهسته



مراحل طلب، مداومت در طلب، مجاهدت و مراقبت و مؤاخذه در تحصيل حضور قلب از امور لازم و ضروري است؛ مثلا در توجه به معاني نماز، كه از عوامل حضور قلب است، در ابتدا بايد تصميم و عزم بر توجه به معاني داشته باشيم و تصميم بگيريم كه به معاني نماز توجه كنيم و در اين جا مراقبت لازم است تا مبادا فكر و دل انسان به غير از نماز توجه كند و اگر احيانا از توجه به معاني غافل شديم، به سرعت توجه خود را به معاني برگردانيم كه اگر اين تلاش و مراقبت دائمي گردد، مي توانيم تمام نماز را با توجه بخوانيم.



هر كه چيزي جست بي شك يافت او

چون به جد اندر طلب بشتافت او