تصميم و عزم، از لوازم ضروري انجام عملي يا ترك آن است و تا خواستن نباشد، هيچ كاري با اختيار صورت نمي گيرد كه به تعبير مرحوم شاه آبادي، «عزم، مغز انسانيت است». [1] تا اراده و عزم آدمي بر فعل و ترك عمل يا گفتاري تعلق نگيرد حركتي حاصل نخواهد شد و عزم و اراده ي انسان بستگي به وجود انگيزه و احساس نياز او دارد كه در اين زمينه در همين كتاب مستقلا بحث شده است.

دليل آن كه ما هنوز در مرحله ي فكر و كسب حضور قلب مانده ايم، نبودن عزم و تصميم و اراده لازم و راسخ است. و نبودن عزم و اراده بر تحصيل حضور قلب و رفع موانع، به جهت نداشتن انگيزه ي نياز و عشق به نماز و عبادت است و اين احساس نياز هم پيدا نمي شود، مگر آن كه معرفت و شناخت خود را درباره ي حق تعالي افزايش دهيم.



[ صفحه 98]





مرد بايد كز طلب وز انتظار،

هر زمان صد جان كند در ره نثار



ني زماني از طلب ساكن شود

ني دمي آسودنش ممكن شود



گر فرو استد زماني از طلب

مرتدي باشد در اين ره بي ادب