اخلاص از شرايط قلبي مهم نماز است و در نقطه مقابلش ريا قرار دارد كه آفت بزرگي است.

اخلاص يعني پاك كردن و خالص نمودن و خالي كردن نيت از انگيزه غير خدايي و ريا، نشان دادن و تظاهر كردن به چيزي از اعمال و عبادت نزد مردم براي جلب توجه آنان و مشهور شدن در ميان آنها به عابد بودن و پاك بودن است. اگر چه ريا و اخلاص مراتبي دارد، آن چه مورد بحث ما است، مرتبه و مصداق روشن ريا و اخلاص است.

نماز، علاوه بر آن كه بايد صورت و ظاهر آن صحيح باشد، بايد نيت و انگيزه ي آن هم، خالص و براي خدا باشد. نيت و انگيزه خالص همانند روحي است كه در كالبد عمل دميده مي شود و آن را زنده مي گرداند.

نيت، جهت عمل را نشان مي دهد، كه هر راهي مقصدي دارد و از آن تخلف نمي كند؛ مثلا كسي كه در راه تهران - قم حركت مي كند، نبايد توقع



[ صفحه 82]



داشته باشد كه به شمال برسد، چون نيت حركت به سمت قم را داشته و حركت هم طبق نيت به اين سمت بوده است. امام صادق عليه السلام مي فرمايد:

كل رياء شرك، انه من عمل للناس كان ثوابه علي الناس و من عمل لله كان ثوابه علي الله؛ [1] .

هر ريايي شرك است، هر كس براي مردم عمل كند، پاداش آن بر مردم است و هر كس براي خدا عمل كند، پاداش وي بر خدا است.



گر در طلب گوهر كاني، كاني

ور در پي جست وجوي جاني، جاني



من فاش كنم حقيقت مطلب را

هر چيز كه در جستن آني، آني