الف) در ابتدا بايد دانست كه پرگويي و بيهوده گويي، بيماري اي است كه درمان آن براي عارف پويا از واجبات است. عدم كنترل زبان و تعديل سخن، مشكلات زيادي پديد مي آورد، چرا كه گاهي يك كلام از روي غفلت، مشكل آفرين مي شود كه براي حل آن، ساعت ها بايد سخن گفت، مگر نه اين است كه گاهي يك كلام بر زبان ما جاري مي شود و پشيماني به بار مي آورد و يا مگر نه اين است كه گاهي يك سخن، اختلاف بين افراد يا ملت ها پديد مي آورد؟

ب) پس از دانستن زيان كنترل نكردن زبان، در صدد اصلاح برآييم و در تمام لحظات، زبان خويش را كنترل كنيم و سخن خود را با ارجاع به عقل و قلب بر زبان جاري سازيم.



جان است و زبان است

زبان دشمن جان است



اگر جانت به كار است

نگه دار زبان را



در كنترل زبان، بايد مراقبت، مجاهدت و مؤاخذه داشته باشيم و نااميدي به خود راه ندهيم، اگر چه كنترل زبان و تعديل كلام در ابتدا مشكل به نظر مي رسد، ولي به مرور زمان با تمرين و ممارست و مقاومت، آثار مثبت آن بروز خواهد كرد؛ چنان كه عارف رباني و فيلسوف بزرگ، علامه طباطبائي رحمه الله فرموده است: «من از سكوت، آثار گران بهايي را مشاهده كرده ام. چهل شبانه روز سكوت اختيار كنيد و جز در موارد لازم سخن نگوييد و به فكر و ذكر خدا مشغول باشيد، تا برايتان صفا و نورانيت حاصل شود».



[ صفحه 81]



پ) از آن جايي كه سخن گفتن لازم و ضروري است، بايد تمام همت خود را بر آن بگماريم كه، مطالب سودمند و سازنده ي اجتماعي و انساني و مطالب علمي بگوييم.



صدف وار بايد زبان دركشيد

كه وقتي كه حاجت بود در چكاني



نتيجه آن كه اگر زبان و حركت آن را در اختيار داشته باشيم، از آرامش خاصي برخورداريم و در هنگام عبادت، كسب حضور قلب آسان مي شود، چون قلب مشغول لغويات و اسير آنها نشده و زبان به اراده ي عقل، قلب و ايمان چرخيده است.