هدف اصلي از عبادت، كسب مقام «جدايي كامل از غير خدا» است، لذا موانع اين راه، بايد برداشته شود.

يكي از اين موانع، توجه زياد و وسواس داشتن در قرائت است كه موجب مي شود نمازگزار از باطن و حقيقت نماز به ظاهر توجه كند و به جاي توجه كردن به معاني نماز و كسب حضور قلب، به الفاظ و چگونگي تلفظ آنها مشغول گردد. اگر چه رعايت قرائت از شرايط صحت نماز است، اما فقط شرط صوري است و بايد در حد تكليف، آن را انجام داد و نيز از توجه زياد به ظاهر، بايد پرهيز كرد.



[ صفحه 51]



اين كه بعضي مي خواهند به واسطه حفظ قرائت تمركز حواس كامل پيدا كنند، اشتباه است، چون حواس در قرائت، كافي نيست. ثانيا هدف نيست، بلكه هدف، توجه كامل قلب به خدا است و چنين شخصي، به جاي توجه به خدا و بريدن از اغيار، گرفتار اداي كلمات از مخرجشان مي شود.

عارف بزرگ، امام خميني قدس سره در اين باره مي فرمايد:

از شئون وسوسه كه ابتلاي به آن زيادتر است، وسوسه در قرائت است كه به واسطه ي تكرار آن، گاهي از قواعد تجويديه خارج مي شود، بلكه صورت كلمه به كلي تغيير مي كند؛ مثلا «ضالين» را به طوري ادا مي كند كه به قاف شبيه مي شود! و حاء «رحمان و رحيم» و غير آنها را به طوري در حلق مي پيچد كه توليد صوت عجيبي مي كند و بين حروف يك كلمه را منفصل مي نمايد؛ به طوري كه هيئت و ماده ي كلمه به كلي به هم مي خورد و از صورت اصلي خود منسلخ مي شود و بالاخره نمازي كه معراج مؤمنان و مقرب متقين و عمود دين است از جميع شئون معنويه و اسرار الهيه آن غفلت شده و به تجويد كلمات آن پرداخته و در عين حال از تجويد كلمات سر به فساد آنها در آورده؛ به طوري كه به حسب ظاهر نيز مجزا نخواهد بود. آيا با اين وصف، اينها از وساوس شيطان است يا از فيوضات رحمان كه شامل حال وسواسي مقدس نما شده است؟

اين همه اخبار، درباره ي حضور قلب و اقبال آن در عبادت وارد شده، بيچاره چيزي را كه از حضور قلب علما و عملا فهميده است، همان وسوسه در نيت و كشيدن مد «و لا الضآلين» را بيش از اندازه



[ صفحه 52]



مقرر و كج نمودن چشم و دهان و غير آن را در وقت اداي كلمات است. [1] .