شما نبايد متوقع باشيد كه در اول امر بتوانيد در تمام نماز حفظ طاير خيال كنيد، البته اين امري است، نشدني و محال و شايد آنها كه مدعي استحاله (محال بودن) حفظ قوه خيال شدند اين توقع را داشتند، ولي اين بايد با كمال تدريج (آهسته آهسته) و تأني و صبر انجام بگيرد. ممكن است در ابتداي امر در عشر (يك دهم) نماز يا كمتر از آن، حبس



[ صفحه 32]



(كنترل) خيال شده، حضور قلب حاصل كند و كم كم انسان اگر در فكر باشد و خود را محتاج به آن ببيند، نتيجه بيشتر حاصل كند و اندك اندك غلبه بر شيطان وهم و طاير خيال كند كه در بيشتر نماز، زمام اختيار آنها را در دست گيرد. [1] .

نتيجه آن كه قوه خيال، قابل كنترل و تربيت است، لكن نياز به اراده، تمرين و مراقبت و مجاهدت دارد.

همان طور كه گفته شد، كنترل آن در دو مرحله (بيرون نماز و داخل نماز) صورت مي گيرد و حفظ قوه ي خيال در بيرون از نماز، ما را در ضبط آن در هنگام نماز ياري مي رساند.

اگر تصميم گرفتيم ذهن و خيال خود را در نماز متمركز كنيم، بايد مواظبت بر آن داشته باشيم. هنگام خواندن نماز، مراقبت شود كه مبادا خيال به جاي ديگر برود و اگر احيانا كنترل از دست ما خارج شد، خيلي سريع آن را برگردانيم كه كم كم مقدار تمركز بيشتر مي گردد و با تمرين و تلاش بيشتر مي توانيم در تمام نماز تمركز پيدا كنيم.

تا اين جا مطالبي درباره ي اصل قوه خيال و چگونگي فعاليت آن بيان شده است، اما در ضمن مباحث آينده، مشروحا به مصداق ها و مثال هايي در اين زمينه مي پردازيم.