299- به پا داشتن نماز آن است كه حق نماز اداء شود، يعني نماز به صورت يك پيكر بي روح انجام نگردد.

300- اگر شما مي خواهيد در اجتماع، يك مسلمان واقعي باشيد و مي خواهيد يك مجاهد نيرومند باشيد، بايد نماز خوان خالص و مخلصي باشيد.

301- ما بايد با بچه هاي خودمان برنامه مسجد رفتن داشته باشيم تا بچه ها با مساجد و معابد آشنا شوند.

302- اين را هرگز فراموش نكنيد كه ما وظيفه داريم نماز بخوانيم و وظيفه داريم كه خاندان خودمان را هم نمازخوان كنيم.

303- فوائد و خاصيت نماز خواندن را براي بچه ها بگوئيم.

304- نمي گويم نماز بخوانيد، بالاتر از نماز خواندن، محترم بشماريد.

305- در حال نماز مي گويي من با هيچ بنده شايسته اي سر جنگ



[ صفحه 63]



ندارم، چون اگر با بنده ي شايسته اي سر جنگ داشته باشم خود ناشايسته ام.

306- براي خودتان در خانه يك مصلايي انتخاب كنيد.

307- اثر نوافل (نمازهاي مستحبي) در تربيت انسان بيش از فرائض است چون فرائض حالت وجوب و اجباري دارد، ولي نافله كه مستحب است و اجباري نيست و از روي ميل و رغبت پذيرفته است، اثر بيشتري دارد.

308- نمازي كه نه مقدمه دارد نه مؤخره، نه آرامش دارد و نه حضور قلب، اين خفيف شمردن نماز است.

309- شما اگر بخواهيد واقعا نماز خوان باشيد و بچه هايتان نمازخوان باشند، نماز را محترم بشماريد.

310- آقا بايد افتخار كني كه يك مؤذن باشي، علي بن ابي طالب عليه السلام مؤذن بود، در همان وقتي كه خليفه هم بود مؤذن بود.

311- عبادت، قوه مجريه و ضامن اجراي دستورات اسلامي است.

312- هرگاه در مسأله اي متحير مي ماندم به مسجد مي رفتم و نماز مي خواندم و به مبدع كل و آفريدگار جهان مي ناليدم،



[ صفحه 64]



باشد كه مشكل مرا به من بگشايد و آن سختي را بر من آسان نمايد.

313- نيايش و پرستش و راز و نياز و كمك خواهي در زبان قرآن «عبادت» ناميده مي شود.

314- تنها شرط مهم عبادت در اسلام اين است كه آنچه بندگان خدا به عنوان عبادت به جا مي آورند به اوهام، خرافات، شرك، خودنمايي و ريا آلوده نباشد.

315- نماز مراسم مخصوصي براي پرستش خدا و راز و نياز با او است كه در آن جنبه هاي ارزنده و آموزنده خاصي در نظر گرفته شده.

316- نماز سرود توحيد و يكتاپرستي و سرود فضيلت و پاكي است كه بايد فكر و روح ما را در برابر عوامل شرك زا و آلوده كننده اي كه در زندگي روزمره با آنها سر و كار داريم پاك و يكتاپرست نگهدارد.

317- بايد همانطور كه لباس و تن خود را مي شوئيم و پاكيزه مي كنيم، دل و جان را هم شستشو دهيم و پاكيزه كنيم، خود را به خدا، سرچشمه پاكي و كمال، نزديك سازيم،



[ صفحه 65]



لحظاتي را به ياد او، به نيايش او و راز و نياز با او بگذرانيم و روح آلوده را در چشمه صاف و زلال الهي شستشو دهيم. اين است نمازي كه مسلمان روزي چند بار مي خواند.

318- مسلمان بامداد كه سر از خواب بر مي دارد نماز مي گزارد تا برنامه روزانه را با پاكي و حسن نيت و توجه به خدا شروع كند.

319- ظهر كه براي صرف ناهار موقتا دست از كار مي كشد باز نماز مي گزارد، تا همچنان كه به جسم خود از راه غذا، نيرو و نشاط تازه مي بخشد به روح نيز از راه نماز نيرو و نشاط معنوي تازه دهد و عصر، پيش از آنكه بخش دوم كار روزانه خود را آغاز كند، باز نماز مي خواند تا با ياد خدا به كار خود پردازد.

320- پس از غروب آفتاب كه غالبا با پايان كار روزانه و صرف شام همراه است باز نماز مي گزارد و غذا دادن به جسم را با غذا دادن به روح همراه مي كند.

321- شامگاه كه براي خوابيدن آماده مي شود باز در برابر



[ صفحه 66]



خداي خود مي ايستد و نماز مي گزارد، برنامه روزانه را كه با نماز و ياد خدا شروع كرده بود با نماز و ياد خدا نيز پايان مي دهد و با دلي پاك و جاني آرام گرفته به خواب مي رود.

322- در جايي به نماز مي ايستيم و با لباسي نماز مي گزاريم كه استفاده از آن براي نماز از نظر رعايت حقوق ديگران يا جهات ديگر ممنوع نباشد.

323- در برابر هيچ كس و هيچ چيز جز تو براي تعظيم و بزرگداشت قد خم نمي كنم. اين است مسلمان تربيت شده اسلام كه در برابر همه صاحبان قدرت و ثروت و جاه و مقام سر راست مي گيرد و هرگز در برابر اين و آن تعظيم نمي كند.

324- ديگران در برابر غير خدا، در برابر صاحبان ثروت و قدرت به خاك مي افتند، اما من كه يك مسلمانم تنها در برابر خدا، خدايي كه برتر از همه است، به خاك مي افتم و هرگز در برابر هيچ كس و هيچ چيز جز او به خاك نخواهم افتاد.



[ صفحه 67]



325- مسلمانان هر روز حداقل نه بار اين جمله را - كه محمد بنده خدا است - تكرار مي كنند تا هرگز چون مسيحيان دچار انحراف نشوند و محمد را از حد بندگي به حد خدايي، يا نيمه خدايي يا فرزند خدا بودن بالا نبرند.

326- اين است نماز اسلام كه بايد آن را سرود توحيد و يكتاپرستي، سرود حفظ شخصيت انسان، سرود پاكي و فضيلت، صلح و صفا با همه بندگان نيكوكار خدا ناميد. سرودي كه همه مسلمانان بايد روزي پنج بار بخوانند تا ياد خدا و ملكات عالي انساني همواره در آنان زنده بماند و از انحراف از راه راست خدا، از آلودگي به شرك، از خود باختگي در برابر زيباييها، يا مرعوب شدن در برابر قدرتهاي خودكامه، از ناسازگاري با بندگان نيكوكار خدا و از مفاسد ديگر روحي مصون بمانند. درست مثل سرودي كه سربازان صبح و شام مي خوانند تا روح سلحشوري در آنان زنده بماند، يا سرودي كه پيشاهنگان مي خوانند تا روح نيكوكاري در آنان تقويت شود.



[ صفحه 68]



327- نماز به آدمي نشاط معنوي خاصي مي دهد و از پژمردگي و افسردگي روح جلوگيري مي كند.

328- نماز يكنوع تمرين وظيفه شناسي است. كسي كه به نمازهاي روزانه پاي بند باشد لااقل خود را به انجام يك وظيفه مقيد كرده و عادت داده و همين عادت مانعي در برابر بي بند و باري و سهل انگاري او نسبت به وظايف ديگر و كمكي به پيشرفت او در زندگي است.

329- نماز براي عده اي از مردم تكليفي سنگين است، ولي براي آنها كه به هستي جاويد انسان معتقدند و ايمان دارند كه بايد همواره خود را پاك نگهداشت و در راه تكامل كوشيد تا به كمال جاويد الهي پيوست، راز و نيازي لذت بخش و نشاط آور با خداي بزرگ و مهربان است.

330- اسلام از همان روزهاي اول مسلمانان را به نماز دعوت كرد. در روزهاي نخستين كه جز پيغمبر و همسرش خديجه و پسر عمويش علي هنوز كسي به اسلام نگرويده بود، پيغمبر و علي روزها را با هم به دره هاي اطراف مكه مي رفتند و آنجا نماز مي گزاردند.



[ صفحه 69]



331- مخالفين اسلام نماز گزاران را مسخره و گاهي اذيت مي كردند. مسلمانها براي آنكه با آرامش خاطر نماز بگزارند به دره هاي اطراف مكه مي رفتند و با هم نماز مي خواندند، ولي مخالفين همانجا هم مزاحم آنها مي شدند و گاهگاه كار به زد و خورد مي كشيد.

332- فشار و آزار مخالفين يا تمسخر آنها نه تنها مسلمانان را از انجام فريضه نماز بازنمي داشت بلكه بر پافشاري آنان در انجام اين نيايش لذت بخش مي افزود.

333- اگر مسلمان در شرايطي قرار گرفته كه نمي تواند به صورت معمولي نماز بخواند، به هر صورتي كه بتواند بايد نماز بگزارد: نشسته، خوابيده، سوار اسب، توي ماشين يا قطار يا هواپيما، پشت تانك و زره پوش و....

334- نماز جمعه و نماز عيد هم عبادت دسته جمعي است و هم نموداري از همبستگي سياسي و اجتماعي اسلامي. به همين جهت تشكيل و اداره آن ها در درجه اول از كارهاي حكومت اسلامي است.

335- با توجه به اين كه نماز شعار بزرگ اسلام و امت اسلامي



[ صفحه 70]



است با توجه به اين كه مسلمانان جهان همه بايد يك امت يك پارچه باشند و پيوندهاي مشترك براي هم بستگي و يكپارچگي يك امت ضروري است، با توجه به مراسم پر شكوه نماز جماعت و جمعه و نماز عيد قربان در مراسم حج در مكه كه هر سال با شركت صدها هزار نفر از مسلمانان نقاط مختلف جهان كه داراي زبانهاي گوناگون اند بايد برگزار شود، فهم اين نكته آسان است كه قسمت اصلي نماز و اذان و اقامه كه اعلام عمومي براي نماز است، بهتر است به يك لغت عمومي اسلامي باشد كه همه آن را بفهمند و اين لغت عمومي اسلامي، خود به خود لغت قرآن، يعني عربي خواهد بود.

336- اين است نماز ما و نيايش روزانه ما؛

به سوي خدا، خداي يكتا، خداي پر مهر؛

نيايشي كه هر فرازش، بيانگر اصلي از اصول جهان بيني اسلام؛

و هر حركتش، نمايشگر پيوند عميق انسان اسلام با خدا است.



[ صفحه 71]



نيايشي كه انسان را به سوي خدا، به سوي راه او، و به سوي رهبران او، مي كشاند.

او را به همه شايسته كاران روي زمين، در طول تاريخ، در گذشته و آينده و حال، پيوند مي دهد.

و صف او را، از صف ستمگران، تبهكاران و گمراهان جدا مي سازد.

تا در راه راست خدا، استوار بماند و به بيراهه نيفتد.

اينك تو اي انسان جستجوگر عصر ما، برخيز؛

برخيز تا با شور و نشاط، به نيايشي چنين زنده و سازنده بپردازيم؛

و خود را از هر چه جز حق و حقيقت است پيراسته سازيم.

337- خدمت به خلق خدا يكي از عبادات است.

338- فرزندانمان را با خود به مسجد ببريم.

339- نگاه با محبت به صورت والدين عبادت است.

340- پاداش آشتي دادن از نماز و روزه مستحبي بيشتر است.

341- نماز با مال خمس و زكوة نداده باطل است.

342- نماز اول وقت نشانه تعهد مكتبي ما است.



[ صفحه 72]



343- مهر كربلا در نماز يعني هرگز شهدا را فراموش نكنيد.

344- رو به قبله يعني جهت و هدف را فراموش نكنيم.

345- تا كنون اذان گفته اي؟!

346- آيا تا كنون يك نماز با توجه خوانده ايد؟

347- عبادت، قرار دادن همه ابعاد زندگي در مسير خواست و رضاي الهي است.

348- عبادت هم انسان را به صورت فردي، از بردگي هوس ها و گناهان و شيطان نجات مي دهد و هم يك جامعه عابد، كه خدا مي پرستد، از پرستش طاغوتها و ستمگران و ابرقدرتها آزاد مي شود.

349- توجه و شناخت نسبت به عبادت اولياء خدا، ما را از مغرور شدن به نماز و دعايمان باز مي دارد.

350- آنجا كه فشارهاي محيط بيرون و غرائز درون، دست به دست مي دهد تا مانع عبادت و عبوديت شود، غلبه بر اين فشارها و پرستش خدا، ارزش و كمال است.

351- كسي كه خدا را حكيم و دستوراتش را بر اساس حكمت مي داند، نبايد به خاطر اينكه امروز دليل حكمي را نمي داند



[ صفحه 73]



از انجام آن تخلف كند. مريض اگر بگويد: تا از خواص دارو آگاه نشوم مصرف نمي كنم، از درد خواهد مرد. البته بايد دارو را مصرف كند و در صدد شناخت هم باشد.

352- نماز، كه توجه به سرچشمه همه بزرگي ها و استمداد از كانون قدرت و عظمت است، كبر را از انسان مي زدايد.

353- نماز تنها عبادتي است كه حتي در حال غرق شدن و جنگ هم ساقط نمي شود و برترين فرياد آزادگي انسان از سلطه قدرتمندان و اعلام بندگي در آستان خداوند است.

354- نماز زنده نگه داشتن سنت ابراهيم و محمد و حسين و مهدي عليهم السلام است.

355- امام حسين عليه السلام حتي ظهر عاشورا در ميدان مبارزه و در برابر تيرهاي دشمن هم نماز را رها نكرد.

356-



«از دست و زبان كه برآيد

كز عهده شكرش به درآيد»



357- مقتضاي ادب در برابر خدا و ايستادن در آستان جلال و عظمت او، آن است كه نماز، با بهترين و پاكترين لباس باشد



[ صفحه 74]



358- توجه به يك كانون مقدس مانند كعبه، الهام بخش توحيد و يادآور خط توحيدي ابراهيم عليه السلام است.

359- جهت گيري در همه امور به سوي كعبه توحيد، درس ايمان و ياد خدا به مسلمانان مي دهد تا همواره توجه به خانه محبوب و معبود داشته باشند.

360- سمت گيري به سوي كعبه، نظم و وحدتي شگفت و زيبا مي آفريند و همه مسلمانان، در هر جاي دنيا كه باشند وقت نماز به سوي آن كانون خدايي رو مي كنند. اگر كسي از فراز آسمانها به صفوف نمازگزاران كره زمين بنگرد، دايره هاي متعددي را مي بيند كه مركزيت همه آنها كعبه است.

361- اذان، شعاري است سكوت شكن، موزون، كوتاه، پر محتوا و سازنده كه در بردارنده اساسي ترين پايه هاي اعتقادي و جهت گيري عملي مسلمانان است.

362- اذان نشانه باز بودن فضاي تبليغات، و اعلام مواضع فكري مسلمين به صورت روشن است.

363- اذان، اين اشعار توحيدي، اولين جملاتي است كه در گوش



[ صفحه 75]



نوزاد خوانده مي شود.

364- عنصري كه به عمل يك انسان، بها مي دهد، نيت و انگيزه و هدف او است، از همين رو در آيات قرآن، كلمه في سبيل الله فراوان به كار رفته است.

365- شناخت نعمتها، انسان را شيفته خداوند مي كند.

366- ارتباط خالصانه انسان با خدا، نورانيت ضمير و صفاي باطن و بصيرتي به همراه دارد كه انسان را در پيچ و خم هاي زندگي و بن بست ها و مشكلات هدايت مي كند.

367- اگر خدا در نظر ما بزرگتر باشد و الله اكبر از عمق جانمان و از روي ايمان و باور برآيد ديگر دنيا و جاذبه هايش، قدرتها و جلوه هايشان، در نظر ما كوچك و بي جلوه خواهد شد.

368- هرگاه در نماز حلاوت و شيريني مناجات را يافتيد، بدانيد كه تكبير شما مورد قبول و تصديق خداوند متعال است.

369- بسم الله در اول هر كار رمز عشق به خدا و توكل به او و استمداد از او و وابستگي به او است.

370- بسم الله چنگ زدن و اعتصام به نام الهام بخش خداوند و



[ صفحه 76]



گريز از وسوسه هاي شيطان است.

371- انسان بيشتر در 3 مورد و حالت، تشكر مي كند:

1- توجه به لطف گذشته

2- توجه به محبت فعلي

3- اميد به لطف آينده.

با اين حساب، همه ستايشها بايد از آن خدا باشد چرا كه هم گذشته ما را تامين كرده، هم در حال حاضر از نعمتها و رحمت و لطف او برخورداريم و هم در آينده و قيامت، سر و كار ما با او و چشم اميد ما به لطف و كرم او است.

372- سجده، نشان تذلل و خاكساري در برابر خداوند و عاليترين درجه عبوديت است.

373-



نطق آب و نطق خاك و نطق گل

هست محسوس حواس اهل دل



جمله ذرات، در عالم نهان

با تو مي گويند روزان و شبان





[ صفحه 77]





ما سميعيم و بصير و با هشيم

با شما نامحرمان ما خامشيم



374- درود فرستادن بر پيامبر و خاندان او، شعار اسلام و به خصوص، شيعه است و نماز بدون آن، ناقص است.

375- نمازگزار وقتي در سلام نماز، به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام مي دهد، احساس مي كند كه تنها نيست و يكي از آحاد امت بزرگ اسلام و با مردان خدا در هر جاي زمين، احساس همبستگي مي كند.

376- نماز جماعت نوعي حضور و غياب بي تشريفات و بهترين راه شناسائي افراد است.

377- نماز جماعت، بهترين، بيشترين، پاكترين. كم خرج ترين اجتماعات دنيا است و نوعي ديد و بازديد مجاني و آگاهي از مشكلات و نيازهاي يكديگر و زمينه ساز تعاون اجتماعي بين آحاد مسلمين است.

378- نماز جماعت نشان دهنده ي قدرت مسلمين و الفت دلها و انسجام صفوف است. تفرقه ها را مي زدايد، بيم در دل دشمنان مي افكند، منافقان را مايوس مي سازد، خار



[ صفحه 78]



چشم بد خواهان است.

379- نماز جماعت، نمايش حضور در صحنه و پيوند «امام» و «امت» است.

380- نماز جماعت، عامل نظم و انضباط، صف بندي و وقت شناسي است.

381- نماز جماعت روحيه فردگرايي و انزوا و گوشه گيري را از بين مي برد و نوعي مبارزه با غرور و خود خواهي را در بر دارد.

382- نماز جماعت، كينه ها و كدورت ها و سوءظن ها را از ميان مي برد و سطح دانش و عبوديت و خضوع را در جامعه اهل نماز، افزايش مي دهد.

383- امام جماعت، بايد مراعات ضعيف ترين افراد را بكند و نماز را طول ندهد.

384- هيچ عبادتي به اندازه نماز تبليغات ندارد، هر مسلماني در هر شبانه روز هفتاد مرتبه با كلمه «حي» به خود و ديگران تلقين به نماز، آن هم به صورت پر نشاط و شتاب مي كند و براي انجام هيچ عبادتي اين همه هياهو و تشويق وارد نشده



[ صفحه 79]



است.

385- اذان شكستن سكوت است، اذان يك دوره ايدئولوژي و تفكرات ناب اسلامي است.

386- اذان سرودي مذهبي است با عبادتي كوتاه و پر محتوا.

387- به نماز نگوييد كار دارم، به كار بگوييد نماز دارم.

388- اگر مردم هنگام رفتن به مسجد لباس خوب و بوي خوش مصرف كنند و اگر نماز، ساده و سريع برگزار شود، اين خود يك تشويق عملي براي اقامه نماز است.

389- نماز بهترين نوع شكرگزاري است كه شيوه آن را خداوند بيان فرموده و تمام انبياء و اولياء هم آن شيوه را به كار بسته اند، نماز تشكري است هم عملي و هم زباني و هم دائمي و هم سازنده.

390- توحيد ما را به سوي نماز مي كشاند و نماز روح توحيد ما را زنده مي كند.

391- كسي كه ديگري را دوست دارد سخن گفتن با او را هم دوست دارد.

392- آنها كه با زبان، مدعي خدا خواهي و خدا دوستي اند ولي



[ صفحه 80]



علاقه اي به نماز ندارند در ادعاي خود صداقت ندارند.

393- «آمريكا هيچ غلطي نمي تواند بكند» اين يك كلام تو خالي و شعار نيست، كسي كه يك عمر باور داشته است كه خدا بزرگ است، آمريكا نزدش كوچك جلوه مي كند و هر حادثه اي پيش او ساده است.

394- عبادت بودن نماز مربوط به آن است كه انسان هيچ گونه قصد غير خدايي نداشته باشد و اين قصد قربت از لحظه ورود به نماز تا پايان همچنان بايد ادامه يابد.

395- بر خلاف تصور بعضي كه نماز را تكرار مي دانند، نماز نردبان ترقي است كه هرچه بيشتر با حضور قلب خوانده شود بالاتر مي روي.

396- هيچ عبادتي از لحظه تولد تا لحظه دفن اين چنين ملازم انسان نيست.

397- اضطراب و هيجانهاي رواني، تزلزل خانوادگي، تصميمات خام لحظه اي، ضعف اعصاب، بدگماني، احساس غربت و تنهايي از درون، فساد و فحشاء، آمار جنايت، فرار فرزندان از خانه، بالا بودن آمار طلاق،



[ صفحه 81]



خودباختگي، ترس و... از آثار قطع رابطه با خدا است.

398- با ياد او شروع كردن نشانه آن است كه از قدرت او كمك بگيريم، به او توكل كنيم، ياد او نشانه مهر او و عشق به او است.

399- سياست خارجي ما را در نماز يكي جمله «غير المغضوب عليهم» تعيين مي كند و يكي «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين».

400- مسجد بهترين مركز دوست يابي است.