براي دريافت بيشتر از باطن اذان، كافي است به دو روايت زير توجه كنيد:

حضرت رضا عليه السلام فرمود: «خداوند اذان را به خاطر علل بسيار دستور داد، آن گاه امور و مفاهيم زير را به عنوان فلسفه ي اذان ذكر نمود:

1- يادآوري مردم، و بيدارباشي غافلان.

2- اعلام وقت نماز.

3- دعوت مردم به سوي پرستش خدا، و



[ صفحه 24]



تشويق آنها براي عبادت.

4- اقرار به يكتايي خدا.

5- جهاد در راه ايمان.

6- آشكار نمودن اسلام.

7- آگاهي بخشي به فراموشكار.

8- آغاز و پايان با نام خدا (تا بيانگر آن باشد كه در آغاز و پايان، همواره خدا را در نظر بگيريم.)

9- تكرار فصل هاي اذان، هر كدام دوبار، تا موجب تكرار صدا در كنار گوش هاي مردم شده و تأكيد باشد، كه اگر به اولين بار توجه نكردند، با دومين بار، توجه كنند، به خاطر اين كه نماز دو ركعت دو ركعت است.

10- تكرار «الله اكبر» چهار بار در اول اذان، از اين رو است كه در همان آغاز كه مردم در غفلت هستند، بانگ مكرر بيدارباش را بشنوند، و آماده ي



[ صفحه 25]



شنيدن فصل هاي بعد شوند.

11- شهادت و گواهي به يكتاپرستي خدا و رسالت پيامبر صلي الله عليه و آله، از اين رو است كه شنوندگان دريابند كه آغاز ايمان توحيد و اقرار به آن، و همچنين اقرار به رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله است، و اين كه اطاعت و شناخت خدا و رسولش از هم جدا نيستند، اقرار به وحدانيت خدا و رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله، در حقيقت اقرار به همه ي ابعاد ايمان است و پس از گواهي به يكتايي خدا و رسالت پيامبر صلي الله عليه و آله، مردم به سوي نماز دعوت مي شوند، زيرا اذان، مقدمه و آواي نماز است، و در فصل هاي بعد دعوت به رستگاري و بهترين عمل، همان دعوت به نماز را تأكيد مي كنند.

و آخرين سخن، از يكتايي خداست، چنان كه آغاز آن، همان بود.»



[ صفحه 26]