گرچه نماز يك ارتباط روحي و معنوي است و هدف از آن ياد خداست، اما اسلام خواسته اين روح را در قالب يك سلسله برنامه هاي تربيتي پياده كند و لذا شرايط زيادي را براي آن قرار داده



[ صفحه 33]



است، شرايط صحيح بودن نماز، شرايط قبولي و شرايط كمال.

پاك بودن بدن و لباس، رو به قبله بودن، درست خواندن كلمات، مباح بودن مكان و لباس نمازگزار از شرايط صحت نماز است كه مربوط به جسم نمازگزار است نه روح او.

اما اسلام عبادت را در اين لباس قرار داده تا به مسلمين درس نظافت و پاكيزگي، استقلال، و مراعات حقوق ديگران بدهد.

چنانكه توجه و حضور قلب، پذيرفتن رهبري امامان معصوم و اداي واجبات مالي چون خمس و زكات، شرط قبولي نماز است و انجام آن در اول وقت، در مسجد، به جماعت، با لباس تميز و عطر زده، مسواك زده و رعايت نظم صفوف و امثال آن از شرايط كمال نماز است. دقت در اين شرايط به خوبي مي رساند كه هر يك از آنها نقش مؤثري در تربيت انسان ها دارد.

در نماز به هر سو بايستيم رو به خداست، زيرا قرآن مي فرمايد: (فأينما تولوا فثم وجه الله) [1] اما بخاطر آنكه بفهماند جامعه اسلامي بايد يك جهت داشته باشد و درس وحدت و همبستگي بدهد، دستور مي دهد همه به يك جهت بايستند. اما چرا آن جهت، كعبه باشد؟

زيرا كعبه اولين نقطه اي است كه براي عبادت مردم وضع شده است: (ان أول بيت وضع للناس للذي ببكة مباركا) [2] .

و از طرفي بنيانگذار و تعمير كنندگان آن در طول تاريخ، انبيا بوده اند. پس رو به كعبه ايستادن يك نوع همبستگي مكتبي در طول زمان است.



[ صفحه 34]



از سوي ديگر كعبه رمز استقلال است، زيرا تا وقتي مسلمين رو به بيت المقدس، قبله ي يهود و نصاري نماز مي خواندند، آنها منت مي نهادند و مي گفتند: رو به قبله ي ما ايستاده ايد پس از خود استقلالي نداريد. قرآن با صراحت كامل مي فرمايد:

(لئلا يكون للناس عليكم حجة) [3] ما قبله را كعبه قرار داديم تا مردم بر شما حجتي نداشته باشند.

خلاصه آنكه قبله رمز استقلال، وحدت و همبستگي است و اينها درسهاي تربيتي نماز است.