در حديث حضرت رضا عليه السلام - در فقه الرضا [1] - وارد است كه:

«حقيقة! خدا، از بندگانش معصيت و نافرماني خواست! و اراده نكرد. و فرمانبري و طاعت خواست، و از آنها اراده نمود. چون؛ مشيت، مشيت [أمر] است و مشيت [علم]. و اراده ي او، اراده ي [رضا] است و اراده ي [فرمان]، - فرمان به طاعت و رضا به اطاعت! -

معصيت را خواست! يعني: به نافرماني و معصيت بندگانش عالم شد، و آنها را به آن فرمان نداد.» [2] .

اين حديث، در بيان مشيت و اراده، و أزليت و غير أزليتش - براي ما - دروسي عالي و عميق، فرا مي خواند. و اختلاف معاني و دقايق آن را [با اختلاف متعلقاتش] مي آموزد. و روشنگر اين حقيقت است كه؛ مشيت و اراده اي كه؛ در طاعت و بندگي، مؤثر است! سواي آن مشيت و اراده اي است كه؛ به عصيان مربوط است.

و اما؛ تعبير؛



[ صفحه 90]