كسي كه؛ در معاني (و ريزه كاري ها و نكات) اين سوره، تأمل كند! و بفهمد كه؛ نعمت سرشار عالم هستي - تماما - از مولي سبحانه! است. و او، مستحق ستايش نعمتهاي بيكران است! و او است، پروردگار جهانهاي (بي شمار)!. و همه ي آفريدگان، در تمام نشآت، رهين پرورش و تربيت وي اند! - از او، آغاز شده و به او بر مي گردند! - و أشياء، همگي براي او است! آسمان و زمين و آنچه در آنها موجود و پراكنده است - ساكن و متحرك! - و همه ي عوالم، تماما، در قبضه ي او است! پادشاهي و ملك او، همه را در بردارد و مشيتش آنها را در بر مي گيرد! و از (جريان) أمرش متصرف و دگرگون مي شوند! و به تدبيرش زير و رو مي گردند! و (بداند كه؛) از (جلوات) أمرش براي آنان بهره اي نيست! مگر آنچه؛ از حكم و قضايش صادر شده! و از خير (و بركت) سهمي ندارند! جز آنچه عطا كرده است! و (بداند كه؛) حقيقة! خداي تعالي! همان ولي آن نعم سرشار است! و بر همگان [در دو جهان]، رحمان! و به ويژه؛ به مؤمنين، در دو جهان، رحيم!. و او است كه؛ بر خلقش، نعمتهاي ظاهر و باطن را گسترش داده! از اين رو؛ حمد و سپاس، ويژه ي او است، تبارك و تعالي!. و اين است معني: ربوبيت أحدي! و قيوميت أزلي! و ملك أعظم! - كه در فاتحه، به آن تصريح شده - (هر گاه؛ اين حقايق را بداند،) بر او، مجال و فرصتي نمي ماند كه؛ [اميد و آرزو به غير خدا] نشان دهد!. مآلا؛ مي يابد كه؛ آفريدگان، بندگان عاجز! و نيازمند! و مربوب اند!. چنانكه؛ در [اياك نعبد و اياك نستعين] تعبير مي شود. و با آن، درد [اميد و آرزو به غير خدا] را معالجه مي كند! و در اميد و پيوند به غير خدا، وجهي نمي بيند!. و در نفس خويش، به هيچ كس اقبال و گرايش نمي يابد!.

چگونه به غير خدا، اظهار اميد كند، در حالي كه؛ خيرات (و بركات) - تماما - به دست او است. و چگونه؛ به غير خدا، آرزو نشان دهد، در حالي كه؛ [خلق و أمر]، اختصاص به او دارند!.