ترجمه


خدا بزرگتر از آن است كه وصف شود.

گواهي مي دهم كه خدايي جز خداي يكتا و بي همتا نيست.

گواهي مي دهم كه محمد صلي الله عليه و آله وسلم رسول خداست.

بشتاب به سوي نماز.

بشتاب به سوي رستگاري.

بشتاب به سوي بهترين عمل (نماز).

خدا بزرگتر از آن است كه وصف شود.

نيست خدايي جز خداي يكتا و بي همتا.

ولي فصل هاي اقامه، هفده كلمه است، كه تفاوت آن با اذان، اين است كه در اقامه در آغاز دو بار تكبير گفته مي شود، و در پايان، يك بار «لا اله الا الله» گفته مي شود، و بعد از جمله «حي علي خيرالعمل» دو بار گفته مي شود: «قد قامت الصلوة.»

فصلهاي اذان و اقامه از ديدگاه شيعه در كيفيت و كميت همانگونه است كه ذكر گرديده، علماي شيعه بر آن اجماع



[ صفحه 29]



و اتفاق نظر داشته و روايات متعدد و صحيح بر آن دلالت دارند از جمله:

1- اسماعيل جعفي مي گويد:

از امام باقر عليه السلام شنيدم فرمود: اذان و اقامه داراي 35 جمله است، هر يك از جمله ها را با دستش شمرد. اذان داراي هيجده جمله، و اقامه داراي هفده جمله بود. [1] .

2- زراره مي گويد:

امام باقر عليه السلام به من فرمود: «اي زراره! آغاز اذان را با چهار تكبير شروع كن، و پايانش را با دو تكبير و دو تهليل (لا اله الا الله) ختم نما.» [2] .

3- ابوحمزه ثمالي و... از امام باقر عليه السلام، در مورد ماجراي معراج پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم نقل مي كنند كه فرمود:

«ثم امر جبرئيل عليه السلام فاذن شفعا، و اقام شفعا، و قال في اذانه حي علي خير العمل؛



[ صفحه 30]



سپس جبرئيل (از جانب خداوند) مأمور به گفتن اذان شد، پس اذان و اقامه را با تكرار جمله ها (به صورت جفت) گفت [3] و در اذانش جمله «حي علي خيرالعمل» وجود داشت.

سپس پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم جلو ايستاد، و حاضران به او اقتدا كردند. [4] .

4 - فضل بن شاذان روايت مي كند كه حضرت امام رضا عليه السلام در ضمن گفتاري فرمود:

«و انما جعل مثني مثني، ليكون تكرارا في آذان المستمعين مؤكدا عليهم، إن سهي احد عن الأول، لم يسه الثاني... فلذلك جعل الأذان مثني مثني، و جعل التكبير في أول الأذان أربعا، لان أول الأذان إنما يبدأ غفلة، و ليس قبله ينبه المستمع له؛

از اين رو فصلهاي اذان به گونه ي جفت جفت، وضع شده تا به طور مكرر به گوش شنوندگان وارد گردد، و تأكيدي براي شنيدن آنها شود، كه اگر شنونده در بار اول غافل گرديد، بار دوم از غفلت بيرون آيد. به همين دليل جمله هاي اذان به گونه مكرر تشريع شده است، اما جمله ي



[ صفحه 31]



تكبير در آغاز اذان، چهار بار وضع گرديده، زيرا در آغاز اذان قرار گرفته است و شنوندگان غافل هستند، و سخني قبل از آن نبوده تا آنها را از غفلت و بي خبري بيرون آورد، از اين رو تكرار چهار بار، به طور مؤكد، رفع غفلت مي نمايد.» [5] .

5- زراره از امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه در شب معراج، در بيت المعمور، جبرئيل اذان و اقامه گفت، و سپس پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم به نماز ايستاد و فرشتگان و پيامبران به آن حضرت اقتدا نمودند.

زراره گويد: از آن حضرت پرسيديم؛ «جبرئيل چگونه اذان گفت؟»

امام باقر عليه السلام جمله هاي اذان را از اول تا آخر بيان كرد، سپس فرمود:

«و الإقامة مثلها، الا ان فيها: قد قامت الصلوة قد قامت الصلوة بين حي علي خيرالعمل، و بين الله اكبر؛

و اقامه مانند اذان است، جز اين كه در اقامه دو بار بين حي علي خيرالعمل و الله اكبر، گفته مي شود؛ قد قامت الصلوة.»



[ صفحه 32]



پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم به بلال حبشي امر كرد تا به همين ترتيب اذان بگويد، بلال تا آخر عمر پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم همين گونه اذان مي گفت. [6] .

اينها نمونه هايي از احاديث در مورد جمله ها و كلمات اذان و اقامه است، و اگر در پاره اي از احاديث، در شرح جمله هاي اذان، ذكر دو بار تكبير در آغاز آن آمده، يا به اين خاطر است كه منظور اقامه است، زيرا لفظ اذان گاهي بر اقامه اطلاق مي شود، و يا در مورد تنگي وقت يا ضرورت، به گفتن دو بار تكبير اكتفا مي شود، نه در همه جا.



[ صفحه 33]




پاورقي

[1] وسائل الشيعه، ج 4، ص 642 (ابواب الاذان و الاقامه، باب 19، حديث 1).

[2] همان مدرك.

[3] منظور از شفع، جفت است، و اين تعبير منافاتي با چهار بار گفتن تكبير در آغاز اذان، و دو بار گفتن آن در اقامه، ندارد.

[4] وسائل الشيعه، ج 4، ص 643، (ابواب الاذان و الاقامه، باب 19، حديث 3).

[5] همان مدرك، ص 645 و 646، حديث 14.

[6] وسائل الشيعه، ج 4، ص 645، (ابواب الاذان و الاقامه، باب 19، حديث 8.).


بازگشت