براي زنده ماندن انسان ضربان و حركات قلب لازم است و اگر كسي قلبش از حركت بايستد، مي گويند: سكته كرده است! يعني براي يك زمان خيلي كوتاه ضربان قلبش متوقف شده كه اگر طول بكشد، مرگ حتمي است، اگر مدتش محدود باشد، ممكن است منجر به فلج شدن قسمتي از بدن شود. نتيجه اش اين مي شود كه خون جريان پيدا نمي كند، و لخته مي شود، و در آن قسمتي كه خون حركت نمي كند، ديگر عصب زنده نيست كه بتواند



[ صفحه 19]



پيام دهد، خيلي هم اتفاق مي افتد كه بعد از سكته ي قلبي، بيمار سكته ي مغزي مي كند، يعني خون در يك قسمتي از مغزش لخته مي شود، و از آن جا قسمتي از اعضايش فلج مي شود، اين قلب گوشتي انسان براي بدنش است، كه اگر قلب بميرد، تمام حركات بدن تعطيل مي شود.

براي جنبه ي تربيتي و اخلاقي انسان هم خدا قلبي قرار داده كه اگر قلب از حركت ايستاد، تمام معنويات انسان تعطيل مي شود، اين است كه مي گويند: فلاني قسي القلب شده، دلش سخت شده است!

در روايت داريم: «كسي كه مدتي عبادت خداي نكند، قلبش قسي مي شود!»

از امام رضا عليه السلام سؤال شد: «چرا نمازها در پنج نوبت خوانده مي شود، و چرا در اين وقت ها خوانده مي شود؟»

حضرت عليه السلام به تفصيل جواب داد كه: «خداوند خواسته كه شروع و خاتمه ي كار با ياد خدا باشد، مبادا كه قلب انسان قسي شود، يعني دل انسان بميرد، نماز صبح را قرار داد، وقتي كه انسان از خواب برمي خيزد، و مي خواهد به سر كارش برود، يعني خاتمه ي استراحت و خواب شب و شروع كار روز به ياد خدا باشد، تا به وسيله ي آن خودش را تنظيم كند، دلش و وجدانش را زنده نگه دارد، و متوجه باشد كه خدايي هست و روز جزايي و وظيفه اي و انسانيتي.

نماز، اين مسائل را به ياد انسان مي آورد، و انسان را با حالت توجه به وظايف خودش سر كار مي فرستد. وقتي كه كار ظهر انسان تمام شد، و مي خواهد برگردد خدا برايش برنامه ي نماز ظهر را گذاشته كه هنوز ناهار نخورده، كارش را با نماز تمام كند، كار را با نماز صبح شروع كرده و با نماز



[ صفحه 20]



ظهر تمام كند. عصر هم با نماز عصر شروع مي كند، و وقتي كه كار عصر تمام شد، وقت نماز مغرب است كه كار عصرش را با نماز تمام كرده باشد، وقتي شام مي خورد، و مي خواهد استراحت كند، استراحتش را با نماز شروع كرده و كار روزش را با نماز ختم كرده است.

نماز عامل زنده نگاه داشتن قلب انسان است. همان طوري كه انسان براي بدنش غذا تأمين مي كند، و وقتي كار كرد، احتياج به غذا پيدا مي كند، وقتي هم كه انسان مدتي با مردم سر و كار داشت، دوباره بايد ارتباطش را با خدا تجديد كند، كه خدا از يادش نرود.» [1] .