قبله


مرا بشناسيد، من مسجدالحرام هستم و از طرف خداوند و در زمان پيامبر اسلام قبله نماز مردم گرديدم؛ چنانچه قبل از اين كه بيت المقدس ساخته شود، انبياي الهي و خداشناسان به طرف كعبه نماز مي خواندند و خداوند به پيامبر وعده داد كه به زودي قبله تغيير پيدا خواهد كرد (زيرا اهل كتاب يعني يهوديان و مسيحيان به پيامبر مي گفتند اگر دين تو از دين ما مستقل است چرا به قبله اي كه ما قبول داريم نماز مي خواني؟) لذا چيزي نگذشت كه قبله مسلمين همان قبله اول قرار گرفت تا آنها كه تابع پيامبر هستند و تسليم خداوند مي باشند مشخص شوند. زيرا پيامبر، مكه را به خاطر وجود كعبه و اولين خانه عبادتي كه در زمين بنا شد دوست داشت خداوند نيز محبوب خود پيامبر را خرسند كرد و كعبه را قبله قرار داد.



[ صفحه 82]



بنابراين من مسجدالحرام و قبله ام (و كعبه براي اهل مسجد قبله است و من براي اهل مكه قبله ام و جهتي كه من در آن هستم براي بلاد ديگر قبله مي باشد).

توضيح: حضرت آدم (ع) كه اولين پيامبر بود در محيط من عبادت كرد. و قبله فرزندان او بودم تا در زمان ابراهيم (ع)، آن حضرت مأمور شد در سرزمين بدون زراعت من بيايد و مرا كه خانه خدا هستم با نماز آباد نمايد و اسماعيل (ع) كه به سن نوجواني رسيد پدر را در بناي من كمك كرد و آن را مرتفع ساختند.

سال هاي متمادي گذشت، عبدالمطلب كه از سلاله ابراهيم (ع) بود توليت خانه را به عهده گرفت كه عده اي از سپاهيان كشور يمن به خاطر اين كه رونق خانه را مشاهده كردند خواستند خانه را از بين ببرند و با فيل و فيل سواران به خانه هجوم آوردند و به دعاي عبدالمطلب جد رسول خدا ابابيل بر آنها مسلط شد و هلاك گرديدند، سلاله عبدالمطلب، يعني پيامبر بزرگ اسلام نيز شديدا به كعبه علاقه داشت؛ زيرا اولين خانه عبادت بود. ملت هاي خداشناس قبل به دستور خدا به طرف بيت المقدس نماز مي خواندند پيامبر نيز تا سال دوم هجرت به طرف بيت المقدس نماز مي خواند. [1] .



[ صفحه 83]



عشق او به كعبه بيش از عشق او به بيت المقدس گرديد و خدا فرمود: (اي پيامبر) منتظر هستي كه قبله تغيير كند؟ ما تو را به سوي قبله اي كه به آن دلخوش هستي مي گردانيم.

آري پيامبر به خاطر نماز و طوافش مسجدالحرام را زياد دوست داشت و زمان زيادي نگذشت كه آيه نازل شد، از هم اكنون هر جا نماز را بپا داشتي روي خود را به طرف مسجدالحرام بنما. [2] .

كعبه و مسجدالحرام براي نماز است. آرزوي ابراهيم بنيانگذار كعبه موقعي كه كعبه را بنا مي نمود اين بود: پروردگارا، مرا از اقامه كنندگان نماز قرار بده و همچنين ذريه مرا. [3] و عرض كرد: خدايا دل هاي مردم را به اينجا معطوف بنما و از ثمرات برخوردارشان كن. [4] .

راز اين كه ابراهيم - عليه السلام - از خداوند تقاضا كرد كه زائران خانه و اهل آن را از محصولات برخوردار كن احتمالا اين



[ صفحه 84]



مطلب است كه امر معاش از امر معاد جدا نيست و اگر حاجيان از نظر ارزاق در مضيقه باشند از تعداد آنها كاسته مي گردد، زيرا مؤمنان از نظر ظرفيت ايماني متفاوت هستند.

من قبله ام: محور متعالي نظم و وحدت نمازگزاران هستم

خداوند فرمود: در اين سرزمين همه مردم از هر قشر (چه از اهل مكه و چه غريب) بايد بدون تبعيض و بدون امتياز زندگي كنند (احرام همه يكسان باشند و واجبات و محرمات و ساير مناسك (اعمال) براي همه مردم يكنوع بوده باشد) [5] .

من قبله هستم، محل گرايش شديد مؤمنان براي زيارت و اعمال و مناسك بندگي بر گرد خانه خدا. زيرا خدا به ابراهيم فرمود اعلام حج نما، اعلام تو موجب سوق مردم به سوي اين خانه شود و از دور و نزديك به اينجا خواهند آمد. [6] .

من قبله ام: مشركان عظمت مرا ندانستند، كه اطراف خانه ي مرا پر از بت كردند و به جاي حاجت خواهي از خداوند از بت ها حاجت مي خواستند و به جاي اقامه نماز سوت كشيده و كف مي زدند؛ اما به لطف خداوند و به بركت رسول خدا زيبا و آراسته و استوار شدم و از هر خرافه اي زدوده گرديدم. [7] .



[ صفحه 85]



خداوند به بركت بيست و سه سال مجاهدت رسول اكرم (ص) و يارانش مرا پاكيزه گرداند و همچون زمان ابراهيم كه خانه اي خالص و خالي از بت و بت پرستي بود قرار داد و فرمود مشركان (بت پرستان) پليد هستند و نبايد به مسجدالحرام بيايند. [8] .

من قبله ام: و در ماههايي كه مشتاقان من براي زيارت من در رفت و آمد هستند جنگ كردن ممنوع شده حتي قبل از اسلام نيز ممنوع بوده و كه ماههاي حرام چهار ماه هستند. [9] .

من قبله ام: و صاحب مقام ابراهيم مي باشم براي اين كه ابراهيم مرا بپا داشت، بايد از او سپاسگزاري كرد و ياد و راه او در كنار من زنده بماند. لذا خدايم فرمود: براي خود از مقام ابراهيم، محل نماز انتخاب كنيد؛ زيرا ابراهيم بود كه مانع راه اهريمن شد و بت -



[ صفحه 86]



پرستي را با مقاومت خود، كاري زشت معرفي كرد و آن را تقبيح نمود.

من قبله ام: كه زيارت من براي هر كس كه استطاعت داشته باشد يك بار لازم و قطعي شده است. [10] .

من قبله ام: و آن كس كه در محيط من درآيد بايد او را در امان بدارند و به احترام من بايد به او بي احترامي نكنند. زيرا ميهمان متخلف را كه پناهنده به ميزبان محترمي مي شود تا در خانه آن ميزبان است محترم مي دارند. [11] .

من قبله ام و جهانيان را به خود جذب مي كنم؛ زيرا خداوند فرمود: كعبه «هدي للعالمين» است به اين صورت كه همه سال، آباد و در ذيحجه آبادتر هستم و خبر من به همه جهانيان مي رسد و آنها را به سؤال وامي دارم تا بدانند كه بايد هميشه محورهاي معنويت در كنار ماديات باشد و گرنه زندگي عبث خواهد بود.

من قبله هستم و آيات بينات و روشن در من وجود دارد. «زمزم» نشان اخلاص ابراهيم و هاجر است و همچنين «حجر اسماعيل» كه از دامن پاك هاجر صحبت مي كند از من است و نيز «حجرالاسود» كه اعتبارا به منزله ي دست خدا در زمين براي بيعت



[ صفحه 87]



كنندگان است. (به همين جهت شايسته است شخص مهذب يا كسي كه تصميم بر تهذيب دارد در برابر آن دست راست را بلند كرده و سپس با آن مصافحه و استلام كنند).

من مقام ابراهيم هستم: كه بايد طواف خانه به امضاي من برسد و من و كعبه در يك خط مقابل نمازگزار هستيم و نمازگزار حق ندارد در نمازش پشت به من نمايد، بلكه بايد بتواند مرا و كعبه را مشاهده كند. [12] و از حد فاصله من تا كعبه، عقب تر باشد.

بنابراين من نمازم كه (كعبه و مسجدالحرام و مقام ابراهيم كه آن هم محل خاص نماز است رابطه خاصي با من دارند.

من نمازم: يار و محبوب و ياور خداشناسان در تنهايي، جمع و جماعت و حج و عمره و مكان هاي زيارتي و زمان ها و مكان هايي كه از عنايت خداوند برخوردارترند مي باشم.



[ صفحه 88]



توضيح: نماز به مناسبتهاي مختلف وارد شده، نمازهاي واجب عبارتند از: از نمازهاي پنجگانه و آيات و نماز بر ميت و نمازي كه نذر كرده باشند و نماز عيدين در زمان حضور معصوم (ع) و نمازهايي كه در حج عمره واجب است و اما نمازهاي مستحب و نافله زياد هستند.

نوافل مرتبه مثل نوافل شبانه روزي و غير مرتبه براي كساني كه فراغت دارند. و غالبا به صورت دو ركعت، دو ركعت در هر زماني خوانده مي شوند و نمازهاي شب هاي ماه رمضان و شب هاي دهه ذي حجه و اول هر ماه و نماز غفيله و نماز شب اول ماه رجب و شب سيزدهم و چهاردهم و مخصوصا پانزدهم رجب و بيست هفتم آن و شب هاي ماه شعبان مخصوصا نيمه شعبان و عصر عرفه و شب عيد فطر و قربان و غدير و مولود و شب بيست و پنجم ذي قعده (دحو الارض) و روز مباهله بيست چهارم ذيحجه شب و روز اول سال و اگر كسي نداند در مواقع ذكر شده كدام نماز مستحب است، مي تواند دو ركعت يا چند ركعت نماز معمولي بخواند و در نمازهاي مذكور و يا نماز حاجت شايسته است بعد از حمد سه سوره يا بيشتر بخوانند.

اگر كثرت نماز مانع كارهاي ضروري و وظائف مهم شرعي انسان بشود قبول نمي شوند.



[ صفحه 89]



و پيام بزرگ من در روبرو شدن با قبله اين است كه بايد همه مؤمنان در يك خط و يك صراط و يك مرام زندگي كنند.

رو به كعبه ابراهيمي و مقام ابراهيمي اقامه مي شوم و بپا دارنده ام پيرو محمد (ص) و آل او و در حقيقت دنباله ي دين حنيف ابراهيم است و تسليم كامل خداوند يكتاست، كه همه ي برگزار كنندگانم از هر قشر باشند شايسته است، در هدف الهي با هم مشترك و متفق باشند. و بر روي مسائل جزئي و سليقه هاي شخصي اختلاف نكنند، زيرا اختلاف و تنازع مسلمانان، به تضعيف آنها مي انجامد.

بسيار خشنودم موقعي كه وجوب پيدا مي كنم، اقامه كنندگانم به جماعت پشت سر امامي كه مرا دوست دارد و بي تقوا نيست، مرا برپا نمايند. آنها با جماعت مرا قوام و استواري مي بخشند و خداوند هم متقابلا به آنها قوام و سعادت ابدي عنايت خواهد كرد. [13] مگر آن كه فاسق و ستمكار گردند.


پاورقي

[1] بيت المقدس (مسجد الاقصي) را حضرت داوود (ع) با ارتفاع قد انسان بنا نهاد و حضرت سليمان بن داوود آن را به كمك انس و جن با نقشه هندسي ويژه اي تكميل و مفصل بنا كرد.

[2] و من حيث خرجت فول وجهك شطر المسجدالحرام -) 144، بقره).

[3] رب اجعلني مقيم الصلوة و من ذريتي) 39، ابراهيم).

[4] فاجعل افئدة من الناس تهوي اليهم و ارزقهم من الثمرات (ابراهيم، 140)

توضيح: پيامبر و مؤمنان تا نيمه رجب سال دوم هجرت به طرف بيت المقدس نماز مي خواندند، در آن روز نيز در مسجد طائفه بني سلمه (كه امروز ذوقبلتين نام دارد) نماز ظهر را خواندند و براي نماز عصر به همين مسجد آمدند كه آيه نازل شد: فول وجهك شطر المسجد الحرام؛ رو را به مسجدالحرام بگردان. پس نماز عصر را در خلاف جهت قبلي به طرف مسجدالحرام خواندند و قبله تغيير كرد.

28 بار در قرآن درباره اهميت كعبه (تحت عنوان مسجدالحرام و مساجد الله) نام برده شده.

[5] و المسجد الحرام الذي جعلناه للناس سواء العاكف فيه و الباد. (حج، 25).

[6] و اذن في الناس بالحج ياتوك رجالا و علي كل ضامر يأتين من كل فج عميق (حج، 27).

[7] و ما كان صلاتهم عند البيت الا مكاء و تصدية. (انفال، 35).

[8] انما المشركون نجس فلا يقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا (توبه، 28)

توضيح: در صلح حديبيه كه پيامبر با قريب 1400 نفر به سوي مكه رفتند و مشركان مانع ورود آن حضرت شدند و صلحنامه اي بستند، 2 سال بعد هم فتح مكه پيش آمد و مسلمانان بر بت پرستان پيروز شدند و خانه را از لوث بتها پاك كردند.

[9] ان عدة الشهور عند الله اثني عشر شهرا في كتاب الله يوم خلق السموات و الارض، منها أربعة حرم ذلك الدين القيم (توبه، 31)

آن چهار ماه كه ماه حرام ناميده مي شوند عبارتند: ذيقعده، ذيحجه، محرم و رجب. بعيد نيست حرمت محرم به خاطر آغاز سال بوده متأسفانه در ماه حرام (دوم محرم) راه را بر حسين بن علي بستند و روز هشتم او و يارانش را محاصره نمودند و روز دهم آنها را با وضع فجيعي به شهادت رساندند (سلام الله علي الحسن و اصحابه).

[10] و لله علي الناس حج البيت من استطاع اليه سبيلا. (آل عمران، 97).

[11] من دخله كان آمنا (ال عمران، 96).

[12] در اعمال عمره تمتع بعد از احرام و لبيك و آمدن به مسجدالحرام و هفت طواف سپس نماز پشت مقام و بعد سعي صفا و مروه (روي هم هفت مرتبه) و بعد تقصير (كوتاه نمودن) مو و يا ناخن.

و اما اعمال حج تمتع: بعد از احرام توقف كردن در عرفات و سپس در مشعر و روز عيد در منا. و صبح عيد هفت مرتبه سنگ زدن بر ستون عقبي و سپس قرباني و بر مردان تراشيدن سر و اگر حج دوم آنهاست مي توانند به جاي سر تراشيدن، تقصير كنند. و بر زنان فقط تقصير (كوتاه كردن) است. و زائران در صورت امكان روز عيد يا شب و روز بعد هفت دور طواف خانه و سپس نماز پشت مقام بجا آورند و روز يازدهم و دوازدهم به هر سه ستون رمي جمرات مي كنند. و از آخرين اعمال حج، طواف نساء و نماز آن است. و سپس كلا از احرام خارج مي شود.

و عمره مفرده كه در ايام سال انجام مي شود، همان اعمال عمره تمتع را دارد به اضافه طواف نساء و نماز آن.

[13] و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا (آل عمران، 103).


بازگشت