اگر آب براي وضو و غسل ميسر نشد به جاي وضو و غسل تيمم مي كنند؛ يعني با قصد قربت دستها را بر زمين پاك بزنند سپس مقداري از صورت را مسح مي كنند (پيشاني تا روي ابروها كافي است) و قدري از دستها نيز مسح مي شود (پشت دست از مچ تا سر انگشت). با تيمم از طرفي عظمت نماز حفظ مي شود و از طرف ديگر چون خداوند نخواسته بر ما سختگيري كند با اين وسيله ما را طاهر و پاكيزه محسوب مي نمايد بهانه اي باشد كه



[ صفحه 79]



خداوند نعمت خود را بر ما تمام و كامل كند اميد است سپاسگزار باشيم. [1] .

بنابراين تيمم مي تواند جانشين غسل يا وضو باشد و خداوند از روي لطف، خواسته است كه مردم بتوانند در محضر خدا قرار بگيرند و اظهار نياز كنند و لذا نهادن دست به زمين و مسح كردن را به جاي آب قبول كرده و آن را سهل الوصول تر از وضو و مختصرتر از آن قرار داده است. [2] و براي جانشيني آب وضو و غسل هم چيزي سهل الوصول تر از روي زمين نيست (البته زمين بايد پاكيزه باشد).