به طور خلاصه نتيجه گيري مي شود كه اصل اذان و جملات آن برمبناي وحي الهي است و هرگونه تبديل و تعبير و تفسير ديگري مغاير عقل و منطق و متضاد با روايات مستند مي باشد و هر تغيير و جابجايي يا حذف و اضافه كردن آن منافي دلائل عقلي و نقلي است و بدعت مي باشد. در اين زمينه شرح مفصلي دركتاب «حي علي خيرالعمل» نوشته «السيد محمد مهدي السيد حسن الموسوي الخرسان» به زبان عربي آورده شده است كه مستنداً هرگونه تبديل و تغيير در كلمات اذان به عنوان بدعت تلقي گرديده و در اثبات اين ادعا از آيات قرآن و روايات معتبر بهره گرفته شده است.

اضافه مي نمايد كه براي رسول الله(ص) مؤذّن ديگري به نام «ابن امّ مكتوم» بود كه كور بود و اذان صبح را قبل از ورود در وقت مي گفت، ولي بلال بعد از وارد شدن در وقت. پيامبر(ص) مي فرمود: «ابن امّ مكتوم» اذان را در شب (قبل از طلوع فجر) مي گويد پس هرگاه صداي او را شنيديد مي توانيد هنوز هم بخوريد و بياشاميد تا صداي اذان بلال را بشنويد. (مربوط به ايام روزه داري) [1] .



[ صفحه 21]