مانع حضور قلب در عبادات تشتت خاطر و كثرت واردات قلبيه است و اين گاهي از امور خارجه و طرق حواس ظاهره حاصل مي شود مثل آن كه گوش انسان در حال عبادت چيزي بشنود و خاطر به آن متعلق شده يا چشم انسان چيزي را ببيند و منشأ تشتت خاطر و تصرف متصرفه گردد يا ساير حواس انسان چيزي ادراك كند و از آن انتقالات خياليه حاصل شود. و گاهي تشتت خاطر، و مانع از حضور قلب از امور باطنه است و آن به



[ صفحه 35]



طريق كلي دو منشأ بزرگ دارد كه عمده امور، به آن دو منشأ بر مي گردد.

يكي هرزه گردي و فرار بودن طاير خيال است، زيرا كه خيال قوه اي است بسيار فرار كه دائماً از شاخه اي به شاخه اي آويزد و از كنگره اي به كنگره اي پرواز كند و اين مربوط به حب دنيا و توجه به امور دنيه و مال و منال دنيوي نيست بلكه فرار بودن خيال خود مصيبتي است كه تارك دنيا نيز به آن مبتلا است.