فرصتي ديگر كه مي تواند پندآموز و عبرت آفرين باشد، موقعيت رويارويي با مرگ، هنگام ختم پرونده ي زندگي انسان ها و كوتاه شدن دست آنان از صحنه ي عمل و تلاش در دنيا است. آن گاه كه گروهي از مؤمنان، جنازه ي مسلماني را فراروي خود مي نهند و بر او نماز ميت مي خوانند، يكي از پربارترين و زيباترين برنامه هاي آموزش سمعي و بصري و تذكر غير مستقيم به انسان ها است. چگونه مي توان محسوس تر از اين صحنه، اين باور را براي انسان ها، برهاني ساخت، كه مرگ حق است؟ آنان نيز پس از گذر از دوره اي نه چندان طولاني كه امكان دارد هر آن پايان پذيرد، چنين شرايطي را در پيش خواهند داشت! كلاس تشييع، نماز و خاك سپاري ميت، آموزنده ترين كلاس معارف عيني و واقعي است. در اين كلاس، مسلمانان بي اعتباري دنيا، اغتنام فرصت ها، حس تعاون و نوع دوستي، گريز از غفلت و... را مرور مي كنند.

در اين نماز پنج تكبير گفته مي شود كه پس از تكبير اول به وحدانيت خدا و نبوت پيامبر، شهادت مي دهيم و پس از تكبير دوم بر پيامبر و آلش درود مي فرستيم و پس از تكبير سوم براي اهل ايمان مغفرت مي طلبيم، و پس از تكبير چهارم بر پيامبر و آلش درود مي فرستيم و با تكبير پنجم، نماز پايان مي پذيرد.



[ صفحه 162]



خواندن اين نماز، قبل از دفن و پس از غسل و كفن هر ميت، واجب كفايي [1] است. اگر اين نماز را بر ميت نخوانند، بايد پس از دفن بر قبرش بخوانند.

هنگام انجام اين مراسم، همه ي شركت كنندگان بايد سكون، آرامش و سكوت را حفظ كنند و به حديث نفس و موعظه ي خويشتن مشغول باشند. به فرموده ي امام صادق عليه السلام بايد خود را جاي ميت ببينند، كه موقتا مهلتي به آن ها داده شده تا به دنيا بازگردند و تكاليف از ياد رفته ي خويش را به جاي آورند. [2] .

اميرمؤمنان عليه السلام در تشييع جنازه اي، فردي را در حال خنديدن ديد! حضرت فرمودند: گويا مرگ براي غير ما است و اين ميت به سفر كوتاهي مي رود و به زودي به سوي ما باز خواهد گشت؟! و ما، در دنيا جاودانه ايم؟! ما پند و اندرزهايي كه بايد از اين صحنه بياموزيم، از ياد برده ايم. [3] .