ساختار فرهنگ اسلامي بر اساس زدودن منيت ها و رهايي انسان از تنهايي و حصار خود، بنا گرديده است. هر يك از آموزه ها و الزام هاي شرعي به نحوي، جامعه رابه سوي ضميمه شدن تمام انسان ها به يكديگر پيش مي برد. غالب اذكار و شعارهاي نماز به اين شعور فرامي خواند و نيز به سمت همين هدف، ساير تعاليم، همچون روزه، خمس، زكات، حج، جهاد، تولي و تبري و... جهت مي گيرند.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم چنين مي فرمايد: هر كس به اندازه ي يك وجب، راه خود را از مسير مسلمانان جدا كند و از آنان فاصله بگيرد، رشته ي اسلام را از گردن خود باز كرده است. [1] حضرتش در گفتاري ديگر، چنين افرادي را در مقايسه با توده ي انسان ها به گوسفندي تشبيه مي كند كه از ساير گوسفندان جدا، و در دام گرگ ها افتد. انسان تك رو، اسير ابليس و طعمه ي او مي شود. [2] .



[ صفحه 142]



لذا اسلام به انسان توصيه مي كند براي سفر و حضر خود و در هر حركت و سكون، از تنهايي و تك روي بپرهيزد. شايد به همين منظور و با در نظر گرفتن اهداف و آثار ديگر، او را به نماز جماعت فرامي خواند و آن را از هر عبادتي فراتر مي داند.

در روايتي چنين آمده است: «اميرمؤمنان عليه السلام شبي تا صبح مشغول عبادت بود. وقت اذان صبح، نماز خود را به صورت فرادي خواند و خوابيد. چون پيامبر اكرم حضرت را در صف نمازگزاران نديد، روانه ي خانه اش گرديد و احوالش را از حضرت زهرا پرسيد. وقتي پيامبر، ماجرا را شنيد، فرمود: آنچه به خاطر ترك جماعت صبح از دست علي رفته، بيش از چيزي است كه از شب زنده داري و عبادت در تمام شب، به دست آورده است.

در اين هنگام علي عليه السلام از گفت و گوي پيامبر و فاطمه عليهماالسلام بيدار شد. رسول خدا به حضرتش فرمود:

«يا علي ان من صلي الصلاة في جماعة افضل من قيام ليلة كله؛ [3] كسي كه نماز صبح را به جماعت بخواند، بهتر است از آن كه تمام شب را به عبادت بگذراند.»

و در گفتاري ديگر فرمود: اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از 10 نفر فراتر رود، پاداش هر ركعت آن چنان افزون مي شود، كه حتي اگر تمام آسمان ها كاغذ، تمام درياها مركب و همه ي درختان قلم گردند و تمام فرشتگان، مأمور نوشتن پاداش آن، نمي توان ثواب آن را ثبت كرد؛ كه اين كار، فقط در خور محاسبه ي ذات بيكران الهي است. [4] پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:



[ صفحه 143]



«صلاة الرجل في جماعة خير من صلاته في بيته اربعين سنة؛ [5] يك نماز جماعت، بهتر است از چهل سال نماز در خانه.»

و باز فرمود: هر كس همواره و در هر شرايطي به نماز جماعت برود، از پل صراط همچون برق بگذرد و به بهشت نايل شود. [6] .

مردي نابينا از حضرتش پرسيد: من توان پيمودن مسير بين منزل تا مسجد را ندارم؛ و راهنما و مددكاري هم ندارم! پاسخ شنيد: طنابي از مسجد تا منزلت بكش و به وسيله ي آن، راه را پيدا كن اما هرگز نماز جماعت را ترك نكن. [7] .