آيا تاكنون از خود پرسيده ايد كه چرا بايد نماز را رو به قبله بخوانيم؟ مگر خدا درون كعبه است؟ او كه مكاني خاص ندارد، پس چرا بايد هنگام توجه به او، به سوي كعبه و مكان خاص رو كنيم؟

ابتدا خوب است بدانيم قبله كنوني مسلمانان در چه زماني تعيين شد، سپس به پاسخ پرسش ها بپردازيم.

شانزده ماه از تشكيل حكومت اسلامي پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در مدينه گذشت، در كنار هجمه ها و عمليات نظامي، نوعي جنگ رواني و تبليغاتي، پيوسته نهاد پيامبر رحمت را به خود مشغول مي داشت؛ چرا كه يهوديان يثرب همواره مسلمانان را به دليل نداشتن قبله اي مستقل، و روي آوردن آنان به بيت المقدس، براي عبادت، سرزنش مي كردند و رهبر جامعه ي اسلامي بي صبرانه نزول پيك الهي را در امر تغيير قبله انتظار مي كشيد، تا آنكه روز دوشنبه نيمه ي رجب سال دوم هجرت، اين آيه نازل شد:

«قد نري تقلب وجهك في السماء فلنولينك قبلة ترضاها فول وجهك شطر المسجد الحرام و حيث ما كنتم فولوا وجوهكم شطره: [1] .



[ صفحه 73]



ما، توجه تو را به سوي آسمان - به انتظار وحي و تغيير قبله - بنگريم و البته، رويت را به قبله اي برگردانيم كه بدان خرسند شوي. پس: روي كن به مسجد الحرام. و شما مسلمانان نيز هر كجا بوديد، به آن سو رو كنيد...»

با اين پيام، قبله ي مسلمانان يك نيم دايره تغيير كرد و از شمال به سمت جنوب، جهت گرفت. محل نزول اين آيه، «ذوقبلتين» نام گرفت و مسلمانان از آن پس، با خشنودي و افتخار، به سوي كعبه نماز گزاردند.

اينك نوبت پاسخ به پرسش هاي فوق مي رسد. خدا مكاني خاص ندارد و مكان نمي پذيرد. قرآن با صراحت در اين باره مي فرمايد:

فاينما تولوا فثم وجه الله [2] ؛ به هر طرف رو كنيد، به سوي خدا روي آورده ايد.

اما بيت، نشاني از صاحب بيت دارد. لذا جهت گيري جسم ها به سوي آن خانه است و جهت گيري جان ها به سوي صاحب خانه! خانه اي كه مقدس ترين مكان هاي زمين بوده، نشانه هايي از پيامبران بزرگ خدا دارد و كتاب مجسم خاطرات توحيدي است. آري! آن جا كه پايگاه توحيد است، قبله ي موحدان قرار گرفته، تا با توجه به اين مركز معنوي كه از هر آلايشي به دور است، تمام آلايش ها را از دل، دور و قلب را به سوي او پرواز دهيم. [3] .

امام صادق عليه السلام مي فرمايد:

«آن گاه كه به سوي قبله رو كردي، از تمام دنيا و شؤون دنيايي و خلايق و امور مربوط به آنان مأيوس باش و قلب خود را از هر سر گرم كننده اي پاك كن و



[ صفحه 74]



در درون، عظمت خدا را مجسم دار و به يادآور وقوف خود را در پيشگاه خدا، آن زمان كه اعمال گذشته ي هر يك از انسان ها پيش روي آنان نهاده مي شود...» [4] .

در هر سجده اي كه دل به سوي حق مي نهد، جسم نيز به سمت و سويي است، پس چه بهتر كه همه ي موحدان، جهتي واحد داشته باشند و در برابر خانه اي بايستند، كه براي عبادت برپا شده است. نظمي يكسان و تركيبي هماهنگ را بپذيرند و نه تنها در عبادت، بلكه در همه ي فعاليت ها و تلاش ها، همانند ذبح حيوانات، خواب، خوراك، پوشيدن لباس و... به صورت هايي الزامي و ترجيحي، پيرو همين نظم و صبغه و آهنگ معنوي باشند.