پذيرش انضباط و نظم


آيا تاكنون در قالب برنامه هاي گروهي مثلا: اردوهاي سياحتي يا زيارتي به سفر رفته ايد؟ و ساعت هاي اعلام شده براي حركت از مبداء و حركت هاي بعدي را، با ساعت هايي كه عملا حركت ها را انجام داده ايد، مقايسه كرده ايد؟ آن ها را در جدولي وارد كنيد.



[ صفحه 47]



جدول 6. پيش بيني و چگونگي انجام برنامه هاي گروهي:

رديف - مبدأ - مقصد - هدف برنامه - ساعت اعلامي - ساعت انجام

1.

2.

3.

4.

5.

آيا تاكنون با كسي قرار ملاقات تنظيم كرده ايد، كه از قبل بدانيد او در برنامه خيلي دقيق و بهنگام است و در صورت تخلف، ناراحت مي شود؟

آيا تاكنون به پزشكي مراجعه كرده ايد كه دقيقا در لحظه ي تنظيم وقت خودش در را بگشايد و از شما استقبال كند؟ اگر چنين اتفاقي براي بيماري بيفتد چه احساسي در او ايجاد مي گردد؟

اگر سر و كار هميشگي ما با افراد منظم و سخت گير در مورد ساعت دقيق برنامه ها باشد، چه خصلت و منشي در ما به اين وسيله رشد مي يابد؟

معمولا در كشورهاي پيشرفته، اگر يك برنامه ي اردو يا بازديد جمعي تنظيم كنند، براي ساعت حركت به جاي ساعت 15 / 7 دقيقه مثلا اعلام مي كنند 17 / 7 دقيقه و بسيار مقيدند رأس دقيقه اعلام شده حركت كنند، نه زودتر و نه ديرتر!



[ صفحه 48]



مثلا رأس ساعت 33 / 11 دقيقه، خودروي آنان در نقطه ي بازگشت توقف كند؛ زيرا معتقدند اين دقت نظر باعث مي شود كارآموزان يا همكاران، يا مشتريان، نظم و انضباط را در خود نهادينه سازند. اينك به نماز و تأثير و كاربرد آن در پرورش نظم و انضباط توجه كنيد.

زيباترين و چشمگيرترين تصوير از شخصيت، خدمات و امتيازهاي هر فرد يا مجموعه، تصوير نظم و انضباط است. انسان در هر يك از فعاليت ها و مقاطع زندگي به شرطي درخور تحسين تلقي مي گردد، كه كتاب زندگي و رفتار خود را به زينت «انضباط» مزين گرداند. اين امتياز وسيله ي تمرين و دقت، نصيب او مي گردد. آدمي در جريان زندگي و برنامه هايش بايد خود را به رعايت نظم مجبور ساخته، و الزام هايي در برنامه، بر خويش تحميل كند، تا به مرور زمان اين خصوصيت به صورت ملكه در ساير بخش هاي زندگي او جريان يابد. استاد مطهري (ره) چنين مي نگارد:

«عبادت، يك وقت مشخص و معيني دارد و دقيقه اش هم حساب مي شود. وقت نماز صبح از اول طلوع صبح تا اول طلوع آفتاب است و اگر عمدا يك دقيقه قبل از طلوع آفتاب شروع كني، نمازت باطل است، بايد بين اين دو تا باشد. اگر بگويي: آقا! من فعلا خوابم مي آيد! من ديشب بيداري كشيده ام، الان يك ساعت به طلوع صبح مانده، خدا كه خواب و بيداري ندارد، مگر خدا در بين الطلوعين (العياذ بالله) لباس رسمي اش را مي پوشد و براي قبول كردن نمازها آماده مي شود؟ براي خدا كه تمام ساعات و لحظات يكسان است: «لا تأخذه سنة و لا نوم» [1] من امشب بيداري كشيده ام و خوابم مي آيد، مي خواهم نيم ساعت زودتر نمازم را بخوانم و بخوابم.



[ صفحه 49]



ابدا! انضباط و وقت را بايد بشناسي، جز در وقت خودش در وقت ديگر نبايد نماز بخواني. آيا از نظر خدا فرق مي كند كه اين وقت يا آن وقت باشد؟ نه، از نظر تو فرق مي كند، تو بايد با اين نماز تربيت شوي، اگر شب تا دوي نيمه شب هم بيدار بودي، بايد بين الطلوعين بيدار شوي و نمازت را بخواني و نماز ظهر و عصر هم همين طور است، قبل از وقت، قبول نيست. بعد از وقت، هم قبول نيست. مغرب و عشا نيز همين طور است.» [2] .

نمازهاي يوميه كه در اوقات معين و به صورت يك الزام ديني در برنامه ي زندگي روزمره قرار مي گيرد، صفحه ي فعاليت هاي انسان را، جدول بندي و روح انضباط و تقيد به وقت را در وي احيا مي كند. با بررسي دقيق نمودهاي برنامه ريزي و نظم نماز، درمي يابيم اين عبادت والا، در آغاز و فرجام، داراي نظمي لطيف و زيبا است. اسلام عزيز از جهت مقدمات و ترتيب منطقي انجام آن بر حسب شرايط گوناگون غسل، وضو، تيمم، از حيث جهت ايستادن (قبله)، حركت دست و اندام بدن، تعداد ركعت ها در هر نوبت، لباس نمازگزار و نوع آن، محلي كه براي اقامه ي نماز يا سجده برمي گزيند، و تمام اين جهات، طرح و برنامه دارد. براي تون صدا و نحوه ي اداي قرائت، در زير و بم كردن صدا، نحوه ي اداي قرائت، تبيين سمت و سوي نگاه نمازگزار، آب وضو، باقي مانده ي آن، خاك، يا محل سجده، آرايش ظاهري، حتي تعقيبات نماز و... در مرحله اي فراتر در نماز جماعت، براي تنظيم صفوف، گزينش امام، و... دستورهايي خاص و الگوهايي بديل، ارائه كرده است. الزام به اين برنامه ها در هر روز يعني؛ احياي روح تقيد پذيري كه آهنگ انضباط را در نهاد انسان، نهادينه مي گرداند.



[ صفحه 50]




پاورقي

[1] بقره / 255؛ جمله اي از «آية الكرسي».

[2] گفتارهاي معنوي / 86 - 85.


بازگشت