بروز اينگونه حوادث، در اذهان ساده لوحان، نشان نوعي قهر طبيعت و خشم خدايان به شمار مي آمد و چون از كيفيت و علل آن خبر نداشتند، از خدا غافل مي شدند و به طبيعت بي جان متوجه مي شدند. به خصوص، خورشيد پرستان و ماه پرستان، افكار خاصي پيدا مي كردند.

خواندن نماز آيات، براي توجه دادن به منشأ اصلي آفرينش و دگرگونيهاي طبيعت، يعني خداي تواناست و درسي از توحيد به مردم مي آموزد.

روايت است كه هنگام درگذشت ابراهيم، فرزند كوچك پيامبر، خورشيد گرفت. مردم با خود مي گفتند كه اين كسوف و خورشيد گرفتگي، به خاطر فقدان پسر رسول خدا صلي الله عليه و آله است. پيامبر خدا صلي الله عليه و آله براي تصحيح افكار و برداشت ها منبر رفت و پس از حمد و ثناي پروردگار، فرمود:

«ايها الناس! ان الشمس و القمر آيتان من آيات الله، يجريان بأمره مطيعان له لا ينكسفان لموت احد و لا لحياته، فاذا انكسفتا او واحدة منهما فصلوا»

اي مردم! خورشيد و ماه، دو نشانه از نشانه هاي الهي اند، به فرمان او جريان دارند و مطيع اويند، و به خاطر مرگ يا زندگي كسي، گرفته نمي شوند. پس اگر هر دو يا يكي از آن دو گرفت، نماز بگذاريد.



[ صفحه 246]



پس از اين سخن، از منبر فرود آمد و با مردم «نماز كسوف»، خواند. [1] .

دو درس از اين برخورد پيامبر مي آموزيم:

يكي، آن كه آن حضرت، ابتدا به روشنگري افكار، پيرامون پديده ي طبيعي پرداخت، سپس به نماز ايستاد، و اين مي فهماند كه فهم و انديشه، مقدم بر عبادت و نماز است.

ديگر، اينكه چون مرد الهي و رسول به حق بود، حق را گفت و مردم را به خدا توجه داد. بر خلاف آنان كه حيله گر و عوام فريب اند، كه از چنين حادثه اي، شايد به نفع خود و كسب وجهه، سوء استفاده كنند. و حتي حوادث طبيعي را در مسير خواسته هاي نفساني، تجزيه و تحليل و تأويل نمايند.

امام صادق عليه السلام از پدرش نقل مي كند كه فرمود:

زلزله ها و گرفتگي ماه و خورشيد و بادهاي سخت و وحشت زا، از نشانه هاي قيامت است. هر گاه يكي از اينها را ديديد، به ياد برپائي قيامت بيفتيد، به مسجدها پناه بريد و نماز بخوانيد. [2] .

اين روايت نيز، توجه دادن اذهان مردم، از طبيعت، به خداي طبيعت است و در نهايت با نماز، اين «خداگرايي» تكميل مي شود.