با توجه به آنچه گذشت، معلوم مي شود كه كساني هستند كه روحيه ي تعبد و تسليم ندارند و در پي بهانه اند تا شانه از بار تكليف و دينداري خالي كنند. از اين رو مسئله «تحقيق» را عنوان مي كنند و براي هر دستور ديني، دنبال فلسفه و دليل مي گردند و خيلي هم خود را روشنفكر جا مي زنند. قرآن كريم نسبت به برخي از اينگونه افراد درباره ي اعتقاد به قيامت مي فرمايد:

«بل يريد الانسن ليفجر أمامه، يسئل أيان يوم القيمة؟» [1] گروهي مي خواهند راه گناه را در پيش گيرند، مي پرسند: روز قيامت كي است؟

آنان مثل كودكان بهانه گيري هستند كه هر لحظه بهانه مي گيرند و آن كه انجام شد، بهانه اي ديگر. قرآن درباره ي چنين كساني مي گويد:

«و ان يروا ءاية يعرضوا و يقولوا سحر مستمر» [2] اگر نشانه اي از قدرت خدا و معجزات انبياء مشاهده كنند اعراض كرده، مي گويند: اين هم همان سحر و جادوي معمولي و هميشگي است!

اينان در مقابل مكانيك و پزشك و مدهاي خارجي و وسوسه هاي نفس و تمايلات شيطاني تسليم اند و چون و چرا ندارند، ولي وقتي نوبت به دستور دين مي رسد، اهل تحقيق و استدلال مي شوند و قيافه هم مي گيرند.



[ صفحه 75]