ارزش عبادت به صحت و درستي آن است و صحت آن، به دو عامل مهم بستگي دارد:

1- صحيح بودن هدف

2- صحيح بودن شكل آن

اما «هدف»: كسب رضاي الهي و انجام وظيفه، بايد هدف انسان در عبادت باشد. از اين رو، عبادتي كه از روي ريا، يا كسب وجهه و خوشايند مردم باشد يا انسان انتظار ستايش از غير خدا داشته باشد، شرك است. البته اگر هدف، خدا باشد و مردم متوجه كار خالصانه ي انسان شوند، اشكال ندارد. [1] .

ريا در عبادت، علاوه بر آنكه حرام است، موجب بطلان آن نيز مي باشد. بايد كوشيد تا نيت خالص عبادت، به انگيزه هاي غيرخدايي آميخته نشود.

درباره ي اخلاص در عمل امام صادق عليه السلام فرموده است:

«و العمل الخالص الذي لاتريد ان يحمدك عليه احد الا الله» [2] .

عمل خالص، آنست كه از احدي، به جز خداوند، انتظار مدح و ستايش نداشته باشي.

در آثار اخلاص، از رسول خدا صلي الله عليه و آله روايت است كه:

«ما اخلص عبدلله عزوجل اربعين صباحا الا جرت ينابيع الحكمة من قلبه الي لسانه» [3] بنده اي نيست كه چهل روز تمام، كارهاي خود را خالصانه براي خدا انجام دهد، مگر آنكه چشمه هاي حكمت و خرد، از روح و جانش



[ صفحه 51]



بر زبانش جاري مي شود.

اخلاص، دانشگاهي است كه در مدت چهل روز، فارغ التحصيلاني حكيم و فرزانه، تحويل مي دهد.

اما «شكل كار»:

عبادتي صحيح است كه به همان شكل و شيوه و صورت معين از سوي خدا و مكتب انجام گيرد، نه روي سليقه هاي شخصي يا روشهاي منحرف از دستور دين.

رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمايد: «لاقول و لاعمل و لانية الا باصابة السنة» [4] .

ارزشي براي گفته ها و عملها و نيت ها نيست، مگر آن كه طبق دستور و سنت انجام گيرد.

پس شكل عبادت را هم بايد از اولياء دين آموخت.

حضرت ابراهيم عليه السلام از خداوند درخواست مي كند كه نحوه ي صحيح عبادت را به ما نشان بده «و أرنا مناسكنا» [5] .

در اينكه نماز را كجا بايد شكسته يا تمام، آهسته يا بلند خواند، تعداد ركعت ها و امثال آن، بايد متعبد بود. در غير اينصورت، ارزشي نخواهد داشت. مثل آنكه اگر بگويند: در صد قدمي شما گنجي نهفته است، مي توانيد آن را تصاحب كنيد. اگر شما 98 قدمي يا 102 قدمي را حفر كنيد، به گنجي نمي رسيد و رنج بيهوده برده ايد.

يا اگر بخواهيد با كسي يا شهرستاني تماس تلفني بگيريد، با يك شماره كم يا زياد، شخص ديگر جواب مي دهد يا شهر ديگري را مي گيريد. پس در



[ صفحه 52]



عبادات هم دقيقا بايد به همان صورتي انجام داد كه دستور داده اند. مانند دندانه هاي يك كليد كه اگر اندكي ريز يا درشت شود، ديگر قفل را باز نمي كند.

امام باقر عليه السلام در تفسير آيه ي 189 بقره «و أتوا البيوت من أبوبها» از در خانه ها وارد شويد، نه از بيراهه، فرمود:

مقصود آن است كه هر كاري را از راهش وارد شده و انجام دهيد و طبق دستور عمل كنيد. [6] .