حّب، يعني: دوستي، محبت و مهر ورزيدن؛ چنانچه در قرآن آمده است:«فَسَوْفَ يَأتي اللَّهُ بِقَوْمِ يُحِبُّهُم و يُحِبّوُنَه؛ [1] .

پس زود باشد كه خدايتعالي بياورد گروهي را كه خدا ايشان را و ايشان خدا را دوست مي دارند.

محبت خداوند به بندگانش، نعمت دادن به آنها و موفق كردن به اطاعت و بندگي است. و همچنين هدايت نمودن ايشان به آن چيزي كه بدان رضايت دارد.

بعضي در اين باره گفته اند:«محبت خداوند براي بنده اش عبارت است از: برداشتن حجاب از قلبش و فراهم نمودن امكان اينكه بنده در وادي قرب الهي وارد شود.» [2] .

بر اساس روايات و احاديثي - كه ذكر خواهد شد - مشخص مي گردد كه حب خداوند شامل نمازگزاران و مؤمنان واقعي مي باشد و



[ صفحه 34]



با نماز و عبادت مي توان حب و دوستي آفريدگار توانا را به خود جلب نموده و داخل در اين وادي سر سبز و خّرم گرديد.

در حديث قدسي آمده است كه خداوند فرمود:«ما تحُبِّبُ اِلَّي عَبْدي بِأَحَبِّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ؛ [3] بنده ي من با هيچ كاري پيش من، چون به جا آوردن آنچه كه بر او لازم ساخته ام دوست داشتني تر نيست.»

ابن مسعود مي گويد:«سَأَلتُ رسول اللَّه (ص)، أيُّ الاَعْمال أَحَبُّ اِلي اللَّه عَزَّ و جل؟ قال (ص) : الصَّلاةُ لِوَقْتِها؛ [4] .

از پيامبر خدا (ص) پرسيدم محبوبترين كار نزد خداوند چه كار است؟»

فرمود: نماز در وقتش.

خداوند به پيامبرش چنين فرمود:«يا محمد! هر كه دوست دارد نماز جماعت را، خدا و ملائكه او را دوست دارند.» [5] .

امام صادق)ع(فرمود:«أحَبُّ الِعباد اِلي اللّهِ عَزَّ و جل رجلٌ صدوقٌ في حديثِه محافِظٌ علي صَلَواتِه و ما افْتَرَض اللَّهُ عليه؛ [6] محبوبترين بندگان پيش خداي عزيز و جليل، مردي است كه راستگو باشد و بر وقتهاي نماز و بر فرائض كه خدا واجب فرموده است، محافظت كند.»

امام صادق (ع) فرموده اند:



[ صفحه 35]



«اِنّي لاَحَبُّ للِرّجل الُمؤمِنِ مِنْكُمْ اِذا قامَ في صَلاتِهِ أَن يُقْبِلَ بِقَلبِه اِلي الله تعالي و لا يَشْغَلهُ بِأمْرِ الدّنيا، فَلَيسَ مِن مُؤْمِنِ يُقْبِلُ بِقَلبِهِ في صَلاتِهِ الي اللَّهِ اِلاَّ أَقْبَلَ اللَّهُ اِليهِ بِوَجْهِهِ و أَقْبَلَ بِقُلُوبِ الُمؤْمنينَ اِليه بالمحَبَّةِ لَهُ بَعْدَ حُبَّ اللَّهِ اِيَّاهُ؛ [7] .

من دوست مي دارم كه چون مومني از شما به نماز ايستد، آيينه ي دل را به سوي خدا بگرداند و مشغول امر دنيا نگردد. هيچ صاحب ايمان در نمازش روي دل به سوي خدا نكند، مگر اينكه خداوند نيز روي خود به وي كند، آن گاه كه خدا خودش او را دوست داشت، دل مؤمنان را نيز متمايل به او و سرشار از محبت او مي سازد.»

خداوند به يكي از صدقين وحي فرمود كه:«مرا بندگاني است از ميان بندگانم، كه آنان مرا دوست مي دارند، پس من نيز آنان را دوست مي دارم. آنان مشتاق منند و من نيز مشتاق آنها هستم؛ آنان به ياد من و من به ياد آنانم؛ آنان به من نظر دارند و من نيز توجهم به آنان است. تو اگر چنانچه قدم در راه آنان گذاشتي تو را دوست خواهم داشت و اگر از آنان عدول كني، دشمنت خواهم داشت.»عرض كرد، پروردگارا! نشان آنان چيست؟ فرمود:«همانگونه كه چوپان مهربان به دنبال گله ي خود است، آنان نيز تمام روز را به دنبال سايه ها هستند، تا ببينند كي به پايان مي رسد و به غروب آفتاب آن چنان علاقه مندند كه پرنده به هنگام غروب آشيانه ي خود. پس چون شب آنان را فرا گرفت و بسترها گسترده شد و هر دوستي با دوست خود به خلوت رفت، آنان نيز بر



[ صفحه 36]



قدمهايشان در پيشگاه من مي ايستند و صورتهايشان را به سوي من برگردانند تا فرش زمين كنند و با كلام من به مناجات مي پردازند. گاهي ناله مي كنند و گاهي گريه و گاهي آه پردرد دارند. آنان در طول شب يا نشسته اند و يا ايستاده و يا در ركوعند و يا در سجده» [8] .

پيامبر خدا (ص) فرمود:«مَا اتّخَذَاللَّهُ اِبراهيمَ خَليلاً اِلاَّ لاِطْعامِه الطّعامَ، و صَلاتِهِ بِاللَّيلِ و النَّاسُ نِيامٌ؛ [9] خداي متعال، ابراهيم را جز به خاطر دو كار دوست و خليل خود انتخاب نكرد: يكي گرسنگان را غذا دادنش و ديگري نماز خواندنش، در شبانگاه آن زماني كه مردم در خوابند.



[ صفحه 39]