در اين جنبه به تكامل بايد عنايت شود. اهم اين قواعد عبارتند از:

الف) قاعده ي محبت: به اين معني كه كودك از راه محبت و دوستي بهتر پيش مي رود تا از راه خصومت و دشمني، پس محبت خود را در اين راه دريغ نداريم.

ب) قاعده ي لذت: و آن جالب و جاذب داشتن نماز است، به گونه اي كه كودك از آن احساس لذت كند.

ج) قاعده ي تحسين و تشويق: كه در آن مي كوشيم با ستايش از عمل كودك، كار را در نظر او زيبا جلوه دهيم.

د) قاعده ي انذار: كه در آن گاهي كودك را به نماز امر مي كنيم و يا او را به عقوبت الهي و به از دست دادن محبت افراد مورد علاقه اش هشدار مي دهيم.

ه) قاعده ي مسامحت: بدين معني كه همه گاه مته بر خشخاش نمي گذاريم



[ صفحه 64]



و گاهي غفلت ها و سهل انگاريهاي كودك را ناديده مي گيريم و مي كوشيم، برخورد ما با او بر اساس فضل باشد.

و) قاعده ي سهل گيري: بدين معني كه سعي كنيم عمل عبادي بر كودك سخت و دشوار نيايد؛ زيرا خداي تعالي فرمود: «يريد الله بكم اليسر و لا يريد بكم العسر»، همچنين رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمود: «بعثت علي شريعة سهلة و سمحة».

ز) قاعده ي تدريج: غرض اين است كه ما كودك را يكباره و ناگهان نمي توانيم عابد و زاهد كنيم. اين كار بايد تدريجاً صورت گيرد. ابتدا نماز بي وضو، بعد دست و صورت شستن، سپس وضوي كامل، بعد هم نماز با وضو، و در عين حال گاهي هم نماز بي وضو.

ح) قاعده ي زمينه سازي: براي قبول رواني نماز يا ديگر عبادات، به گونه اي كه نفس كودك به آن مايل گردد و شخصاً از عبادت استقبال نمايد.

ط) قاعده ي القاء: كه در آن سعي داريم محبت خداوند را به كودك القا كنيم و بذر مهرش را در دل او بپاشيم. به او گوشزد كنيم كه خداوند مهربان است، و تو را دوست مي دارد و...

ي) قاعده ي تحريك: كه در آن با حالت دادن عبادت خود و يافتن شور و حال، سعي كنيم در كودك شوق و تحريكي پديد آوريم، تا انگيزه اي در او به وجود آيد كه بخواهد نماز بخواند و همان حال را پيدا كند.

ك) قاعده ي انس: كه در آن مي كوشيم كودك را با خدا مأنوس كنيم، نه آنكه او را از خدا بترسانيم. به او بگوييم حرف خودت را به خدا بگو، از او مدد بخواه، او هميشه حاضر و ناظر است، حرف تو را مي شنود و در كنار توست.