پيشدستي يعني اقدام قبل از زمان مورد نظر ما، در امر آفرينش پيشدستي را به صراحت و عيان مي بينيم. به عنوان مثال قبل از ولادت كودك خداوند پستان مادر را پر از شير كرده است و اين يك پيشدستي است؛ به اين معنا كه هنگام ولادت غذاي او آماده باشد.

نمونه ي ديگر: بذري است كه خداوند شاخه و برگ و گل و ميوه را در نهاد آن قرار داده است؛ وقتي كه بذر از خاك سر بر مي آورد، آن اعضاء از اين بذر پديد مي آيد.

طفل در دوران جنيني دست و پا و ديگر اعضاء را پيدا مي كند تا پس از



[ صفحه 57]



ورود به اين جهان آنها را به كار گيرد و اين يك پيشدستي است.

راهنماي ما، در تربيت كودك، آفرينش است كه بر اين اساس، پيشدستي در تربيت بايد مورد نظر باشد؛ يعني قبل از اينكه كودك به بلوغ و دوران وجوب نماز برسد بايد جنبه ي اجرا و عادت به آن را دريابد. امام صادق عليه السلام فرمود: «اَوْلَي الْاَشياءَ اَنْ يَتَعَلَمها الْاَحداثَ اللتي اِذا صاروا كِباراً احتاجُوا اليها» [1] ؛ سزاوارترين چيزي كه به افراد نسل نورسيده بايد آموخت چيزي است كه وقتي بزرگ شدند به آن نياز دارند. و اين نوعي پيشدستي را نشان مي دهد.

يا در امر دين آموزي فرمود: «بادِرُا اَوْلادَكم بِالْحَديثِ قَبْلَ اَنْ يَسْبِقَ اِلَيهمٍ الْمُرجعة» [2] فرزندان خود را با داستان و سخن دين آشنا كنيد، پيش از اينكه عوامل گمراه كننده بر آنان دست يابند.

اين حديث نيز نشان دهنده ي نوعي پيشدستي است.