مي دانيم كه گردش و كارگرداني نظام آفرينش بر اساس اصل مداومت، ولي تدريج است:

- خداوند آسمان و زمين را در 6 مرحله آفريد، با اينكه مي توانست يكباره بيافريند.

- جنين در شكم مادر بر اساس اصل تدريج رشد مي كند، همان گونه



[ صفحه 43]



كه گياه و نهال هم رشدي تدريجي دارند.

- تعاليم اسلامي تدريجاً بر مردم عرضه شد و قرآن هم تدريجاً بر مردم نازل شد.

- شراب و ربا هم(بعنوان دو مسأله اي كه در عربستان قبل از اسلام رواج داشت) تدريجاً صورت تحريمي پيدا كردند.

- و مجموعا مردم به تدريج وارد در دين اسلام شدند و فراگيري و عملشان صورت ناگهاني نداشت.

- افرادي چون: اباذر، مقداد، حجر، ميثم و... هم تدريجاً به چنان مقاماتي دست يافتند.

بدين سان ما نبايد بخواهيم، يا نبايد انتظار داشته باشيم كه كودك، يكشنبه اهل عبادت و نماز شود. برنامه ي واداشتن و عادت دادن او به نماز بايد بر اصل تدريج مبتني باشد. كودك نبايد يكباره بار سنگيني از وظايف ديني را بر دوش خود احساس كند و خود را به انجام دادن آن موظف بداند. حتي در مسأله وضو كه مقدمه اي واجب براي نماز است توصيه شده است كه كودك از ابتدا تا چند ماه به شستن دست قناعت كند و آنگاه تا چند ماه به شستن دست و صورت قبل از نماز بسنده نمايد و از سن 9 سالگي به بعد وضوي كامل بگيرد. غرض اينكه همه ي امور آموزشي و اجرايي دين بايد تدريجي باشد.