در ضمن آموزش عملي نماز، آموزش ضوابط هم مورد نظر است: به اين گونه كه تدريجاً به كودك مي آموزيم چه چيزهايي نماز را باطل مي كند، و گفتيم كه بيان مبطلات به صورت تدريجي و عملي است. به او مي گوييم كه مثلاً راه رفتن، حرف زدن، خوردن و آشاميدن در هنگام نماز، آن را باطل مي كند و اين آموزش به صورت حفظ طوطي وار و شماره



[ صفحه 42]



كردن آن ها نيست. براي اطمينان از اين امر كه آيا مبطلات نماز را مي داند يا نه، به او مي گوييم: «من نمازي را پيش تو مي خوانم، ببين نمازم درست است يا باطل؟ و اگر باطل است به چه علت؟» در حضور او به نماز مي ايستيم. در ضمن قرائت يا ركوع ناگهان راه مي رويم، يا حرف مي زنيم، تا او اشكال كار ما را بگويد و مثلاً يادآور شود كه نماز با راه رفتن، باطل است.

همچنين است آموزش ديگر مسائل مربوط به نماز مثل وضو و اعمال عبادي ديگر و اين شيوه ي عملي، شيوه اي است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله آن را مورد توجه و رعايت قرار مي داد و مبتني بر اصيل ترين قواعد تربيتي، يعني اصل ارائه الگوست كه كاربردش در همه ي سطوح، مخصوصاً در سطح كودكان نافذ است.

مي خواهيم بگوئيم آموزشهاي نظري، نه تنها هميشه آموزنده نيست، بلكه در بسياري موارد ذهن افراد را خسته مي كند. اين كه بخواهيم كودك واجبات نماز را حفظ كند و طوطي وار آنها را براي ما بيان نمايد، خواسته اي نابجا و غيرمعقول محسوب مي شود تا حدي كه ممكن است نماز را (مثل درس تاريخ، جغرافيا، يا فرمول معادلات رياضي) چيزي منفور سازد. كودك از طريق آموزشهاي عملي بايد به اين فرمولها دست يابد يا چيزي را به ذهن محفوظ دارد.