«عادت به استحمام كه در عصر جديد در مغرب زمين متداول شده است شايد در پيشگيري از بيماري ها همان اندازه مؤثر بوده است كه مراقبت از منابع آب اثر داشته است.» [1] .

اين جمله ي يكي از متخصصين علم پزشكي در آمريكاست. غرب به ظاهر متمدن، تا گذشته نه چندان دور، به اهميت استحمام و دوري از كثافات در پيشگيري از بيماري ها ناآگاه بوده است و شاهد اين مدعا نيز بروز بيماري هاي همه گيري همچون «تيفوس» است كه در قرن اخير به علت عدم رعايت نظافت شخصي به مرگ و ميرهاي وحشتناك و نابودي انسان هاي بسياري منتهي شده است. در حالي كه تاريخ مسلمانان به ندرت شاهد اپيدمي هاي اين چنين مرگبار حتي در قرنهاي دور بوده است. دليل اين امر بسيار روشن است. چرا كه انسان با حواس پنجگانه ي بينايي، شنوايي، بويايي، چشايي و لامسه است كه با دنياي اطراف ارتباط برقرار مي كند. چهار حس از مجموع حواس پنجگانه بشري در وابستگي كامل با صورت به سر مي برند. تماس آب كه منشأ پاكيزگي و حيات است و به صورت، علاوه بر محاسن متعدد از ديدگاه مقابله با آلودگيهايي كه ممكن است، در چشم، بيني، دهان و پوست صورت و... ايجاد بيماري كند مهم است. بخصوص كه در آب، حين



[ صفحه 136]



وضو، و همچنين استفاده از شانه و مسواك ذكر شده است. سر نهادن به فرمان غسل، كه عمدتاً براي اقامه ي صحيح نماز صورت مي پذيرد، در بعد نظافت شخصي از اپيدمي (فراگير) شدن برخي بيماري ها و در بعد نظافت عمومي (يعني اطاعت همه اعضاي جامعه اسلامي از آن) از اپيدمي شدن برخي بيماري هاي ديگر مانند «طاعون» جلوگيري مي كند.



[ صفحه 137]