پرسش و پاسخ هاي نماز (حضور قلب، نفي خواطر، درمان ريا، نماز شب، اخلاص و...)
پرسش و پاسخ هاي نماز [1] از محضر آية الله العظمي بهجت (حفظه الله)
- مي خواهم در نماز، تمام اذكار را درك كنم و بفهمم و آن نور را درك كنم و ببينم تا با آن نور حركت كنم؟
با شرائط حضور قلب، اعمالتان را انجام بدهيد؛ در پاداش چه كار خواهند كرد، به ما مربوط نيست.
- اجمالاً بفرماييد حضور قلب چگونه حاصل مي شود؟
اگر مقصود حضور قلب است، با نوافل و عبادات مستحبه تحصيل مي شود و از آن جمله، تبديل فرادي به جماعت است. و تحصيل حضور قلب به اين مي شود كه در اوقات غفلت به خودش فشار نياورد و در اوقات حضور، اختياراً آن را از دست ندهد.
- درباره حضور قلب برايم توضيح دهيد؟
شفاي صدور [2] ، در اتيان عبادات، با حضور قلب است. ما را به اسباب
[ صفحه 214]
متوجه كرده اند، نه به مسببات؛ [3] پس بايد در تقويت حضور قلب در هر موقع در عبادت كوشا باشيم كه از سابق كامل تر باشد و به آثار در يقظه يا نوم [4] كار نداشته، جز مزيد علم و مزيد انس به عبادت.
- براي اين كه در انجام فرمان الهي مخصوصاً نماز با خشوع باشيم، چه كنيم؟
در اول نماز، توسل حقيقي به امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) كردن، كه عمل را با تماميت مطلقه [5] انجام بدهيد.
- براي حضور قلب در نماز و تمركز فكر، دستورالعملي بفرماييد؟
در آني كه متوجه شديد، اختياراً منصرف نشويد.
- دستورالعملي جهت دفع صفات كريهه ي نفساني و حضور قلب در نماز مرقوم بفرماييد؟
اصلاح نماز، مستلزم اصلاح ظاهر و باطن و دوري از منكرات ظاهريه و باطنيه است؛ و از راه هاي اصلاح نماز، توسل جدي در حال شروع به نماز به حضرت ولي عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) است. و بكم تقبل الطاعة المفترضة. [6] .
- مستدعي است جمله ي كوتاه و رسايي درباره ي نماز مرقوم فرماييد كه نصب العين ما قرار گيرد.
از بيانات عاليه در فضيلت نماز در مرتبه ي عليا، [7] كلام معروف از معصوم عليه السلام است: «الصلاة معراج المؤمن»، براي كساني كه يقين به صدق اين بيان نمايند و ادامه دهند طلب اين مقام عالي را و از يقينيات [8] خارج
[ صفحه 215]
نشوند.
- استاد بزرگوار! از محضر شما تقضامنديم كه بيان بفرماييد كه بهترين ذكر يا عملي كه انسان بعد از نماز صبح و نيز نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا انجام مي دهد، چيست؟
تمامي آن چه كه از تعقيبات در كتاب هاي معروف و معتبر ذكر شده، چه تعقيبات مشترك و چه تعقيبات مخصوص به هر نماز واجب، چه به صورت مفصل و چه به صورت مختصر، نمازگزار مي تواند با در نظر گرفتن گنجايش وقت، آنها را به جا آورد. پس برترين آن، صحيح و ثابت از آنهاست؛ و غير آن را به اميد مطلوب بودن به جا مي آورد و در ميان ادعيه ي صحيح، آنهايي را انتخاب كند كه هر چه كه حضور قلب در آن بيشتر باشد يا با حال نمازگزار و نيازهاي ويژه ي او سازگاري بيشتري داشته باشد.
- گاهي اوقات در عبادات ريا مي كنم و بعداً سخت رنج مي برم. علاج آن چيست؟
علاج اين است كه ريا بكند، ولي اگر در مقابل شاه و گدا است، ريا براي شاه بكند؛ فافهم ان كنت من اهله. [9] .
- براي دوري از ريا چه بايد كرد؟
با عقيده ي كامل اكثار حوقله. [10] .
- براي رفع تنبلي و كسالت در عبادات چه بايد كرد؟
در اوقات نشاط، مشغول به عبادات مستحبه شويد و در اوقات كسالت، اقتصار [11] بر واجبات نماييد.
- براي نفي خواطر چه بايد كرد؟
كسي كه خداوند متعال را شناخت و به او انس گرفت كه به او گفته
[ صفحه 216]
مي شود كه دنبال امور ضروري خودت نيز برو و به او گفته نمي شود كه حوائجت را واگذار و به خداوند متوجه شو. چرا مفارقت نمي كني! [12] اگر نمازگزار بداند كه چه مقدار از جلال خداوند [13] او را فرا مي گيرد، از نمازش روي بر نمي تافت.
- براي توفيق نماز شب چه كنم؟
با قرائت آيه ي آخر «كهف» و اهتمام به اين امر اگر علاج نشد، تقديم بر نصف مي شود. [14] .
- براي توفيق نماز شب، نماز صبح به جماعت در اول وقت و توجه داشتن به ذات اقدس حضرت ربوبي چه كنيم؟
در اوقات توفيق مسامحه نكنيد، در ساير اوقات موفق مي شويد.
- در نماز شب و سحرخيزي قدري كسل هستم. لطفاً راهنمايي فرماييد؟
كسالت در نماز شب به اين رفع مي شود كه بنا بگذاريد هر شبي كه موفق نشديد، قضاي آن را به جا آوريد.
- چگونه در تمامي كارها و عبادات اخلاص را فراموش نكنيم؟
در عبادات و تمام كارها، اختياراً راه ندهيد غير از خدا را و غير از ياد او را؛ همين، راه منحصر سعادت است..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
پاورقي
[1] ر. ك: به سوي محبوب، ص 59 - 88.
[2] درمان بيماري هاي نفساني و دروني.
[3] وسيله مهم نيست، هدف مهم است.
[4] خواب يا بيداري.
[5] به طور كامل. رعايت ظاهر و باطن.
[6] «بپذيريد عبادتي كه بر شما واجب شده است».
[7] نماز كامل و مقبول.
[8] آن چه را كه مي دانند و مطمئن هستند.
[9] اگر از اهلش هستي آن را درياب.
[10] زياد بگويد: لا حول و لا قوة الا بالله.
[11] اكتفا.
[12] چرا رفيق نمي شوي؟!.
[13] آن دسته از صفات خداوند كه انسان نيز مي تواند آن را كسب كند.
[14] نماز قبل از نيمه شب به جا آورده مي شود.