انجام كارهاي بيهوده و متفرقه - كه نبايد در برنامه روزانه فرد مسلمان گنجانده شود - موجب خستگي و افسردگي روحي شخص شده و در نتيجه در انجام كارهاي واجب خود كوتاهي مي كند و به اصطلاح «اقبال» و حال نخواهد داشت؛ مثلاً اگر بايد در آغاز



[ صفحه 171]



هر روز، اول به يكي از مكان هاي زيارتي برويم و بعد عازم محل كار شويم، بايد براي همين منظور وقتي از خانه خارج مي شويم، در بين راه فرصت سوزي نكنيم؛ اما اگر در بين راه با ديگران به گفت و گو بپردازيم، اخبار گوش كنيم، روزنامه بخوانيم و...، حال زيارت نداريم و كار، آنگونه كه بايد، به انجام نمي رسد. بنابراين بايد از كانال هاي ورودي ذهن - يعني چشم و گوش و زبان - مراقبت جدي به عمل آورد تا بتوان در هر كار موفق بود و تنها به آن كار انديشيد؛ كه در خصوص اصلاح خواطر ذهني و پاكسازي ذهن، پيش از اين سخن گفته ايم.

از همين جا مي توان دريافت كه گاه يك نگاه يا شنيدن صدا، چه تأثيري در انسان دارد و چگونه موجب انگيزه ي اراده اي مي شود كه حتي به خوشبختي و يا بدبختي فرد مي انجامد. ديدني ها و شنيدني ها، نقش مهمي در تخيلات و افكار ما دارند و اثر آنها در كارهاي ما خود را نشان مي دهد. بهترين وسايل انگيزش اراده ي خير، ديدن اشخاص صالح، شنيدن داستان هاي ايشان، قرائت قرآن، مطالعه كتاب هاي مفيد، زيارت امام زادگان و رفتن به مشاهد مشرفه و... است كه انسان را به ياد خدا و بندگان صالح او و نيز هدف هاي مقدس و راه هايي كه پيموده اند، مي اندازد. از همين جا مي توان به حكمت بسياري از احكام واجب و مستحب يا حرام و مكروه پي برد؛ چرا كه براي شكل گيري اراده، بايد نفس انسان تحريك شود. [1] .

آري؛ پس از بيداري است كه انسان به شناخت واجبات و محرمات شرعي رو مي آورد و سپس از اخلاق ناپسند پرهيز و به اخلاق الهي متصف مي گردد. تا مقامي كه بعد از آن مقامي نيست، و آن رضاي الهي است؛ اين كه فرد اراده اي در برابر اراده ي الهي ندارد و مي گويد: «اريد أن لا اريد؛ [2] اراده



[ صفحه 172]



كرده ام كه در برابر او اراده نكنم.»

در كربلا و در حرم امام حسين عليه السلام بين دو طلبه بحث شده بود كه آيا زيارت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام ثواب بيشتري دارد يا زيارت امام حسين عليه السلام؟ چشمشان به شيخي مي افتد كه در ظاهر انسان ملا و باتقوايي است. گفتند: نزد او مي رويم، هر چه او گفت، همان است. وقتي خدمت ايشان مي رسند، مي پرسند: ثواب زيارت امام حسين عليه السلام بيشتر است يا اميرالمؤمنين عليه السلام؟ ايشان مي فرمايند: «ما أريد الثواب؛ من ثواب را اراده نكرده ام». گفتند: چه اراده كرده ايد؟ فرمود: «اريد الله تبارك و تعالي؛ خدا را اراده كرده ام».

براي عبدالزهراء كعبي رحمه الله تفاوتي نمي كند كه زيارت اميرالمؤمنين عليه السلام برود يا زيارت امام حسين عليه السلام. چون خدا را اراده كرده است. [3] درباره اش گفته اند: اراده اش از اراده ي خدا جدا نمي شد. آن چه خدا مي خواست، همان را مي خواست. [4] .

از جمله ديگر راه هاي تقويت اراده، وفاداري بر عزم و پيمان، ضبط و كنترل خيال، صبر و شكيبايي، الگوگيري از صاحبان اراده، مرابطه (مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه، و معاقبه) ذكر گرديده است. هم چنين عوامل ضعف اراده را آرمان گرايي و كمال طلبي وسواس گونه، شكست هاي پي در پي، محيط و فضاي نامناسب و توجه بيش از حد به اميال نفساني و حيواني دانسته اند؛ كه تفصيل آن در اين مجال نمي گنجد. [5] .



[ صفحه 173]