هر انساني براي خودسازي، بايد عزم راسخ داشته و از اراده اي قوي برخوردار باشد كه از آن با عنوان «طلب» ياد مي شود. برخي از بزرگان، اول منزل انسانيت را «يقظه» يا بيداري مي دانند [1] و سپس طريق سير و سلوك را بيان مي دارند؛ چرا كه تا زماني كه بيدار نشده باشيم، قصد خودسازي

[ صفحه 169]

نمي كنيم و وقتي قصد خودسازي نداشتيم، كاري نيز انجام نمي دهيم. بنابراين اول قدم، بيداري است و روشن است كه مانع آن «غفلت» است.

در خودسازي، يك بار و دو بار انجام دادن عمل، بار انسان را نمي بندد و تأثير عميق نخواهد داشت. پس بايد در همه ي مراحل «طالب» بود تا موجب ايجاد انگيزه و اراده ي عمل صالح گردد.

بسياري از ما وقتي براي انجام كاري به خصوص درباره ي مسائل اخلاقي تصميم مي گيريم، پس از مدتي به دلايل مختلف منصرف شده و يا در انجام آن دل سرد و سست مي شويم. مناسب دانستيم در اين بخش به طور فشرده، برخي از راه هاي تقويت اراده و تمرين آن را كه در كتب اخلاقي و روان شناسي اسلامي ذكر گرديده است، بيان داريم:

[1] امام خميني قدس سره:«منزل اول انسانيت، يقظه است و آن بيدار شدن از خواب غفلت و هشيار شدن از سكر طبيعت است و فهميدن اينكه انسان مسافر است و هر مسافر زاد و راحله مي خواهد...»؛ شرح چهل حديث، ص 98. و. ر. ك: همان، ص 174.