ثواب مؤذن در روايات


يكي از كارهاي بسيار با ارزش در اسلام اعلان وقت نماز و مناجات با خدا در صبح و شام و حتي در ابتداي ظهر است بطوري كه مؤمنين وقت شناس يا خود مبادرت به اذان نمايند و يا با شنيدن آن، اذان مؤذّن را حكايت كنند.

استاد ما (حضرت آيت اللَّه شيخ هاشم قزويني رضوان اللَّه عليه)كه يكي از اعاظم مدرسين حوزه ي علميّه ي مشهد بود در درس، شاگردان خويش را به گفتن اذان توصيه مي كرد.

متأسفانه همانگونه كه پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم) پيش بيني كرده بود اين كار حالا از رسم افتاده و ديگر كمتر كسي به سراغ اذان گفتن مي رود. مگر همان اذاني كه از راديو يا تلويزيون و يا بلندگوهاي مساجد شنيده مي شود.

خواننده ي عزيز! شايد شما هم مثل من اذان گفتن برايت دشوار باشد و احياناً چنين كاري را دون شأن و مقام و شخصيت خود بداني، كه كنار خيابان يا كوچه و بازار يا ميان منزل بايستي و اذان بگويي. اما افسوس از اينكه ما جداً در جمع آوري ثواب و بدست آوردن حسنات همّت نمي كنيم. خداوند



[ صفحه 38]



مي خواهد وقتي هنگام مناجات و دعوت به پيشگاهش مي رسد، انسان فرياد بزند «اللَّه اكبر» و اعلام نمايد «حي علي الصلوة» بشتابيد بسوي نماز. بشتابيد بسوي رستگاري. بشتابيد بسوي بهترين عمل. همه بدانند زمان مهمترين كار رسيده و در اين هنگام همه كارها بايد تحت الشعاع نماز قرار گيرد و انسان از همه كارها دست بكشد.

در كتاب مجموعه ورّام مي نويسد: سابقاً مردم چنين بودند، وقتي صداي اذان بلند مي شد، آهنگري كه پتك را براي كوفتن بر آهن بلند كرده بود بر زمين مي نهاد و مي گفت: منادي خدا ندا مي دهد كاري مهمتر پيش آمده است يا خياط كه سوزن را به دست گرفته بود و آماده بود تا نخ را در آن قرار دهد و بدوختن ادامه دهد، نخ و سوزن را كنار مي نهاد و مي گفت خير و بركت در كاري نيست كه چنين موقعي انجام گيرد، بايد نداي پروردگار را اجابت كرد.

اينك به ثواب مؤذن و ارزش آن توجه نماييد:

امام باقر (عليه السلام) فرمود: هركس ده سال در راه خدا اذان بگويد. خداوند او را مي آمرزد. هر تر و خشكي كه صدايش را بشنود او را تصديق مي كند و هركسي در مسجد با او به نماز بايستد، از نماز آن نمازگزار سهمي مي برد و هركس با صداي او نماز بخواند به تعداد آنها به مؤذّن حسنه مي دهد [1] .

امام صادق(عليه السلام) فرمود: در روز قيامت مؤذنين سربلند مي باشند. (يعني اذان گويان از همه مردم گردنشان افراشته تر است و براي دريافت ثواب و عطاي خداوند سربلندند).

در عوالي اللئالي از بلال روايت شده كه گفت: شنيدم از پيامبراكرم(صلي الله عليه وآله وسلم)



[ صفحه 39]



كه فرمود: هركس در راه خدا اذان بگويد گرچه يك نماز باشد اما براي خدا و بدون چشمداشتي از غير، فقط براي تقرب به خدا باشد. «غفراللَّه له ما سلف من ذنوبه و من عليه بالعصمة فيما بقي من عمره و جمع بينه و بين الشهداء في الجنه» [2] خداوند گناهان گذشته او را مي آمرزد و بر او منت مي نهد به اينكه در بقيه عمر او را از ارتكاب معاصي نگه دارد و بين او و شهدا در بهشت جمع نمايد.

اميرالمؤمنين(عليه السلام) فرمود كه به رسول اللَّه (صلي الله عليه وآله وسلم)عرض كرديم: آقا شما چنان ما را تشويق به اذان فرموديد كه بيم آن داريم كه امت شما در راه گفتن اذان به يكديگر با شمشير حمله كنند. فرمود: اما هركسي اذان نخواهد گفت [3] .

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: «يحشر المؤذنون يوم القيامه اطول اعناقاً ينادون بشهادة ان لااله الااللَّه».

مؤذنين در روز قيامت از همه مردم گردن افراشته تر محشور مي شوند در حالي كه شهادت به «لااله الااللَّه» مي دهند.

معني گردن افراشته تر يعني سربلند مي كنند تا به رحمت خدا و عنايتش نايل شوند. برخلاف كساني كه تبهكارند. قرآن كريم مي فرمايد: «ولو تري اذالمجرمون ناكسوا رؤوسهم عندربهم»، و آن هنگام كه ببيني تبهكاران در مقابل خدايشان سربزير انداخته اند...

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: «لو يعلم الناس ما في الاذان والصف الاول ثم لايجدوا الا ان يستهموا لفعلوا»

اگر مردم بدانند براي اذان گو و ايستادن در صف اول جماعت چقدر ثواب است در اين دو مورد ازدحام مي شود و چاره اي جز قرعه كشي



[ صفحه 40]



نمي باشد [4] .

در روايت ديگر پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) مي فرمايد: اذان گويان گردن افراشته ترين مردم خواهند بود و هركس هفت سال اذان بگويد در قبر عذاب نمي شود. باز مي فرمايد «يكتب للموذن عند اذانه اربعون و مائة حسنة و عندالاقامه عشرون و مائة حسنة» [5] .

به مؤذن در هنگام اذان صد و چهل حسنه مي دهند و براي اقامه صد و بيست حسنه.

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: هركس دوازده سال اذان بگويد بهشت براي او واجب مي شود و در هر بار كه اذان مي گويد شصت حسنه و در هر اقامه سي حسنه به او مي دهند [6] .

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: سه نفرند كه بيم از حساب ندارند و از صيحه آسماني و فزع اكبر نخواهند ترسيد: اول شخصي كه قرآن را حفظ كند و عمل به آن نمايد او به پيشگاه خداوند به صورت سيدي بزرگوار خواهد آمد. دوم مؤذني كه هفت سال بدون اجر و پاداش اذان بگويد. سوم بنده اي كه اطاعت خدا كند. [7] .

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: هركس يك سال با نيت صادق اذان بگويد روز قيامت او را بر در بهشت نگه مي دارند و مي گويند هركس را كه مايلي شفاعت كن. [8] .

رسول خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) مي فرمايد: مؤذن در هنگام اذان چون شهيدي است كه در خون خود مي غلتد و هر تر و خشكي با زبان خودش گواهي به اذان او



[ صفحه 41]



مي دهد. وقتي بميرد زمين به بدن او كاري ندارد. [9] .

در خبر ديگر پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: روز قيامت يك منادي فرياد مي زند: ميهمانان خدا كجايند؟! پس روزه داران مي آيند. سپس منادي ديگري فرياد مي زند: رعايت كنندگان ماه و خورشيد كجايند؟ (يعني كساني كه توجه به وقت نمازها براي اذان داشته اند كجايند؟!) پس مؤذنين مي آيند. آنگاه سوار بر ناقه ي بهشتي مي گردند در حالي كه تاج كرامت بر سر دارند و به جانب بهشت رهسپار مي شوند [10] .

جابر بن عبدالله انصاري گفت: از پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) شنيدم كه سه مرتبه فرمود: «اللهم اغفرللمؤذنين» گفتم يا رسول اللَّه! ممكن است براي اذان گفتن با شمشير به جان هم بيافتيم؛ براي ما دعا نكردي آن چنان كه براي مؤذنين دعا مي كني؟!

فرمود: جابر! بدان در آينده مردم اذان را به ضعفا مي سپارند. گوشتهايي كه بر آتش جهنم حرام است، گوشت مؤذنين است [11] .

در روايتي پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) مي فرمايد: «اما الاذان فانه يحشر المؤذنون من امتي مع النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين» [12] .

اذان گويان امتم با پيامبران و صديقين و شهداء و صالحين محشور مي شوند. اين روايت نيز در ثواب مؤذن بسيار روح افزا است. مرحوم صدوق (رضوان الله عليه) در كتاب مجالس نقل مي كند امام صادق(عليه السلام) به نقل از پيامبر اكرم فرمود: هركس براي خدا اذان بگويد و نظر ديگري نداشته باشد، خداوند ثواب چهل هزار شهيد و چهل هزار صديق به او مي دهد و



[ صفحه 42]



به شفاعت او چهل هزار گنهكار را مي بخشد و روانه ي بهشت مي كند. بدانيد مؤذن وقتي بگويد «اشهدان لااله الااللَّه» نود هزار فرشته بر او صلوات مي فرستند و برايش استغفار مي كنند و در روز قيامت در سايه ي عرش خداست تا خداوند از حساب مردم فارغ شود. همچنين ثواب گفتن «اشهدان محمداً رسول اللَّه» را چهل ميليون فرشته مي نويسند.

و هركس مداومت داشته باشد صف اول جماعت را و سعي كند كه تكبير اول امام را درك كند و مسلماني را نيازارد، خداوند به او نيز همان اجر و پاداش مؤذن را در دنيا و آخرت دهد. [13] .

چند روايت در مورد اجابت مؤذن، (يعني اجابت نداي مؤذن و آماده شدن براي نماز) ذكر مي شود تا شايد توفيق اين اجابت نصيب همه ي ما بشود. امام(عليه السلام) مي فرمايد: اجابت مؤذن كفاره گناه است و رفتن به مسجد اطاعت خدا و پيامبر اوست و هركه مطيع خدا و پيامبر باشد خداوند او را با صديقين و شهدا داخل بهشت مي كند و در بهشت رفيق حضرت داود(عليه السلام) است و به اندازه ي حضرت داود(عليه السلام) به او ثواب مي دهند. [14] .

پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: پذيرفتن نداي مؤذن رحمت است و ثواب آن بهشت خواهد بود. هركه نپذيرد با او در قيامت به خصومت مي پردازم. خوشا به حال كسي كه اجابت كند منادي خدا را و راهي مسجد شود. اجابت نخواهد كرد و به مسجد نمي رود مگر مؤمني كه اهل بهشت باشد. [15] .

باز فرمود: هركه اجابت كند اذان مؤذن را و بپذيرد (سخن) علما را، روز قيامت در زير پرچم من خواهد بود و در بهشت همسايه من است و خدا به او ثواب شصت نفر شهيد را مي دهد.

«قال من سمع الاذان فاجاب كان عنداللَّه من السعداء» هركس صداي



[ صفحه 43]



اذان را بشنود و اجابت كند خداوند او را سعادتمند مي گرداند.

«قال من لا يجيب داعي اللَّه فليس له في الاسلام نصيب و من اجاب اشتاقت اليه الجنه» [16] هركس پيام خدا را نپذيرد در اسلام نصيبي ندارد و هركه بپذيرد، بهشت مشتاق اوست.

و بالاخره مي فرمايد: «من اجاب داعي الله استغفرت له الملائكه و يدخل الجنة بغيرحساب». هر كه دعوت منادي خدا را بپذيرد ملائكه براي او استغفار مي كنند و بدون حساب وارد بهشت مي شود [17] .

از اميرالمؤمنين (عليه السلام) نقل شده كه مي فرمايد: هركه صداي اذان را بشنود در حالي كه در مسجد است و خارج شود منافق است مگر اينكه تصميم داشته باشد برگردد، يا طهارت ندارد، مي رود خود را طاهر كند. [18] .

«عنه انه قال ليوذن لكم افصحكم و ليؤمكم افقهكم» [19] .

علي(عليه السلام) مي فرمايد بايد فصيح ترين شما اذان بگويد و فقيهترين شما امامت نمايد.


پاورقي

[1] معني «مدبصره و مد صوته» بايد همين باشد طبق تصريح علامه مجلسي (رضوان الله عليه) بحارالانوار ج84 ص1.

[2] مستدرك الوسائل ج4 ص18.

[3] جعفريات ص245 به نقل از مستدرك الوسائل.

[4] مستدرك الوسائل ج4 ص20.

[5] مستدرك الوسائل ج4 ص21.

[6] مستدرك الوسائل ج4 ص21.

[7] مستدرك الوسائل ج4 ص21.

[8] مستدرك الوسائل، ص22 و حديث شماره ي 1 در جامع احاديث شيعه ج4 ص629 نقل شده با مختصر تغيير لفظي.

[9] مستدرك الوسائل ص22 و حديث شماره ي 1 در جامع احاديث شيعه ج4 ص629 نقل شده با مختصر تغيير لفظي.

[10] مستدرك الوسائل ص22 و حديث شماره ي 1 در جامع احاديث شيعه ج4 ص629 نقل شده با مختصر تغيير لفظي.

[11] مستدرك الوسائل ص22 و حديث شماره ي 1 در جامع احاديث شيعه ج4 ص629 نقل شده با مختصر تغيير لفظي.

[12] بحارالانوار ج84 ص116.

[13] بحارالانوار ج84 ص130 روايت شماره22.

[14] بحار الانوار ج84 ص154.

[15] بحار الانوار ج84 ص154.

[16] بحارالانوار ج84 ص155.

[17] بحارالانوار ج84 ص155.

[18] بحارالانوار / ج84 ص161.

[19] بحارالانوار ج84 ص161.


بازگشت