2- از تعقيبات مهم بعد از نماز عشا، دعاي مخصوص به اين فريضه از ادعيه ي سرورمان فاطمه عليهاالسلام در تعقيب نمازهاي پنجگانه واجب مي باشد به اين صورت: «سبحان من تواضع كل شي ء لعظمته، سبحان من ذل كل شي ء لعزته، سبحان من خضع كل شي ء لأمره و ملكه، سبحان من انقادت له الأمور بأزمتها، ألحمدلله الذي لا ينسي من ذكره، ألحمدلله الذي لا يخيب من دعاه، ألحمدلله الذي من توكل عليه كفاه، ألحمدلله سامك السمآء، و ساطع الأرض، و حاصر البحار، و ناضد الجبال، و باري الحيوان، و خالق الشجر، و فاتح ينابيع الأرض، و مدبر الأمور، و مسير السحاب، و مجري الريح و المآء و النار من أغوار الأرض متصاعدات في الهوآء، و مهبط الحر و البرد، ألذي بنعمته تتم الصالحات، و بشكره نستوجب [يا: تستوجب] الزيادات، و بأمره قامت السماوات، و بعزته استقرت الراسيات، و سبحت الوحوش في الفلوات، و الطير في الوكنات.

ألحمدلله رفيع الدرجات، منزل الآيات، واسع البركات، ساتر العورات، قابل الحسنات، مقيل العثرات، منفس الكربات، منزل البركات، مجيب الدعوات، [و قاضي الحاجات]، محيي



[ صفحه 453]



الأموات، اله من في الأرض و السماوات. ألحمدلله علي كل حمد و ذكر و شكر و صبر و صلاة و زكاة و قيام و عبادة و سعادة و بركة و زيادة و رحمة نعمة و كرامة و فريضة و سرآء و ضرآء، و شدة و رخآء، و مصيبة و بلآء، و عسر و يسر، و غنآء و فقر، و علي كل حال، و في كل أوان و زمان، و كل مثوي و منقلب و مقام.

أللهم، اني عآئذبك فأعذني، و مستجير بك فأجرني، و مستعين بك فأعني، و مستغيث بك فأغثني، و داعيك فأجبني، و مستغفرك فاغفرلي، و مستنصرك فانصرني، و مستهديك فاهدني، و مستكفيك فاكفني، و ملتج اليك فآوني، و متمسك بحبلك فاعصمني، و متوكل عليك فاكفني، و اجعلني في عبادك [يا: عياذك] و جوارك و حرزك [يا: حوزك] و كهفك [يا: كنفك] و حياطتك [1] و حراستك و كلآئتك و حرمتك [يا: حرمك] و أمنك و تحت ظلك و تحت جناحك، و اجعل علي [جنة] واقية منك، و اجعل حفظك و حياطتك و حراستك و كلآئتك من ورآئي و أمامي و عن يميني و عن شمالي و من فوقي و من تحتي و حوالي، حتي لا يصل أحد من المخلوقين الي مكروهي و أذاي. لا اله الا أنت المنان، بديع السماوات و الأرض، ذوالجلال و الاكرام.

أللهم، اكفني حسد الحاسدين و بغي الباغين و كيد الكآئدين و مكر الماكرين و حيلة المحتالين و غيلة المغتالين و غيبة المغتابين و ظلم الظالمين و جور الجآئرين و اعتدآء المعتدين و سخط المسخطين [يا: المتسخطين] و تسخب المتسخبين [يا: و سحت المسحتين] [2] ، وصولة الصآئلين و اقتسار المقتسرين و غشم الغاشمين و خبط الخابطين و سعاية الساعين و نمامة النمامين، و سخر السحرة و المردة و الشياطين، و جور السلاطين و مكروه العالمين.

أللهم، اني أسألك باسمك المخزون الطيب الطاهر الذي قامت به السماوات و الأرض، و أشرقت له الظلم، و سبحت له الملآئكة، و وجلت منه القلوب، و خضعت له الرقاب، و أحييت به الموتي، أن تغفرلي كل ذنب أذنبته في ظلم الليل و ضوء النهار، عمداً أو خطأً، سراً أو علانية، و أن تهب لي يقيناً و هدياً و نوراً و علماً و فهماً، حتي أقيم كتابك، و احل حلالك، و أحرم حرامك، و أؤدي فرائضك، و أقيم سنة نبيك محمد صلي الله عليه و آله.



[ صفحه 454]



أللهم، ألحقني بصالح من مضي، و اجعلني من صالح من بقي، و اختم لي عملي بأحسنه، انك غفور رحيم. أللهم، اذا فني عمري، و تصرمت أيام حياتي، و كان لا بدلي من لقآئك، فأسألك يا لطيف، أن توجب لي من الجنة منزلاً يغبطني به الأولون و الآخرون. أللهم اقبل مدحتي و التهافي، و ارحم ضراعتي و هتافي، و اقراري علي نفسي و اعترافي، فقد أسمعتك صوتي في الداعين، و خشوعي في الضارعين، و مدحتي في القآئلين، و تسبيحي في المادحين، و أنت مجيب المضطرين، و مغيث المستغيثين، و غياث الملهوفين، و حرز الهاربين، و صريخ المؤمنين، و مقيل المذنبين، و صلي الله علي البشير النذير، و السراج المنير، و علي جميع الملآئكة و النبيين.

أللهم، داحي المدحوات، و باري المسموكات، و جبال القلوب علي فطرتها شقيها و سعيدها، اجعل شرآئف صلواتك و نوامي بركاتك و رأفة [يا: روافه] تحياتك، علي محمد عبدك و رسولك و أمينك علي وحيك، القآئم بحجتك، و الذآب عن حرمك، و الصادع بأمرك، و المشيد [يا: ألمسند] بآياتك، و الموفي لنذرك. أللهم، فأعطه بكل فضيلة من فضآئله، و نقيبة [يا: منقبة] من مناقبه، و حال من أحواله، و منزلة من منازله، رأيت محمداً لك فيها ناصراً، و علي [كل] مكروه بلآئك صابراً، و لمن عاداك معادياً، و لمن والاك موالياً، و عما كرهت نآئياً، و الي ما أحببت داعياً، فضآئل من جزآئك، و خصآئص من عطائك و حبآئك تسني بها أمره، و تعلي بها درجته مع القوام بقسطك، و الذآبين عن حرمك، حتي لا يبقي سنآء و لا بهآء و لا رحمة و لا كرامة الا خصصت محمداً بذلك. و آتيته منه الذري، و بلغته المقامات العلي، آمين، رب العالمين.

أللهم، اني أستودعك ديني و نفسي و جميع نعمتك علي، و اجعلني في كنفك و حفظك و عزك و منعك. عز جارك، و جل ثنآؤك، و تقدست أسماؤك، و لا اله غيرك، حسبي أنت في السرآء و الضرآء، و الشدة و الرخآء، و نعم الوكيل. ربنا، عليك توكلنا، و اليك أنبنا، و اليك المصير. ربنا، لا تجعلنا فتنة للذين كفروا، و اغفرلنا ربنا، انك أنت العزير الحكيم. ربنا اصرف عنا عذاب جهنم، ان عذابها كان غراماً، انها سآءت مستقراً و مقاماً. ربنا افتح بيننا و بين قومنا بالحق، و أنت خير الفاتحين. ربنا، اننا آمنا، فاغفرلنا ذنوبنا، و كفر عنا سيئآتنا، و توفنا مع الأبرار، ربنا، و آتنا ما وعدتنا علي رسلك، و لا تخزنا يوم القيامة، انك لا تخلف الميعاد. ربنا، لا تؤاخذنا ان نسينا أو أخطأنا. ربنا، و لا تحمل علينا [اصراً، كما حملته علي الذين من قبلنا، و لا



[ صفحه 455]



تحملنا] مالا طاقة لنا به، و اعف عنا، و اغفرلنا، و ارحمنا، أنت مولانا، فانصرنا علي القوم الكافرين. ربنا، آتنا في الدنيا حسنة، و في الآخرة حسنة، و قنا برحمتك عذاب النار. و صلي الله علي سيدنا محمد النبي و آله الطاهرين و سلم تسليماً.»

- پاك و منزه است خداوندي - كه همه چيز در برابر عظمت او فروتن است، منزه است خداوندي كه همه اشياء در برابر سرافرازي او خاكسارند، منزه است خداوندي كه همه چيز براي امر و فرمانروايي او خضوع دارند، منزه است خداوندي كه تمام امور با گذاشتن زمام و تمام اختيار خويش در دست او، تسليم اويند. ستايش خداوندي را كه هر كس به ياد او باشد فراموش نمي كند، سپاس خدايي را كه هر كس او را بخواند محروم نمي گرداند، سپاس خدايي كه هر كس بر او توكل نمايد كفايت مي فرمايد، سپاس خداوندي را كه نگاهدارنده ي آسمان و گستراننده ي زمين و بازدارنده و فراگيرنده ي درياها و چيننده ي كوهها و پديد آورنده ي حيوانات و آفريننده ي درختان و گشاينده ي چشمه هاي زمين و تدبير كننده ي امور و راننده ي ابرها و روان كننده ي باد و آب و آتش از ژرفاي زمين به صورت متصاعد در هوا، و فرود آورنده ي گرما و سرماست، خداوندي كه به نعمت او اعمال شايسته، كامل گشته، و به شكر او مستحق افزونيها مي گرديم [يا: انسان مستحق آن مي گردد]، و به امر او آسمانها برپا، و به سربلندي او كوههاي استوار استقرار داشته، و حيوانات وحشي در بيابانها، و پرندگان در لانه هايشان در كوهها و ديوارها تسبيح او را مي گويند.

ستايش خدايي را كه بالا برنده ي درجات، نازل كننده ي نشانه هاي روشن، گسترش دهنده ي بركات، پوشاننده ي عيبها، قبول كننده كارهاي نيك، درگذرنده ي لغزشها، برطرف كننده ي ناراحتيهاي سخت و گلوگير، فروفرستنده ي بركات، اجابت كننده ي دعاها، [و برآورنده ي حوايج]، زنده ي كننده ي مردگان مي باشد، و معبود تمام كساني است كه در زمين و آسمانها هستند. سپاس براي خداوند به خاطر هر حمد و ذكر و شكر و شكيبايي و نماز و زكات و شب زنده داري و عبادت و سعادتمندي و بركت و افزوني و رحمت و نعمت و كرامت و هر امر واجب و در حال خوشحالي و رنجوري، و سختي و فراخي، و مصيبت و بلا، و مشكل و راحتي، و بي نيازي و نيازمندي و بر هر حال و در هر لحظه و زمان و در هر حال اقامت و رفتن و ايستادن.



[ صفحه 456]



خداوندا، من به تو پناهنده مي شوم پس مرا پناه ده، و در حمايت تو مي آيم پس مرا در تحت حمايتت درآور، و از تو ياري مي جويم پس ياري ام فرما، و از تو ياوري مي خواهم پس ياوري ام كن، و تو را مي خوانم پس پاسخم ده، و از تو آمرزش مي خواهم پس بيامرزم، و از تو كاميابي مي جويم پس پيروزم گردان، و از تو طلب هدايت مي كنم پس هدايتم فرما، و از تو طلب كفايت مي نمايم پس كفايتم فرما، و به تو پناه مي آورم پس پناهم ده و در آغوشم بگير، و به ريسمان تو چنگ مي زنم پس محفوظم بدار، و بر تو توكل مي نمايم پس كفايتم فرما، و مرا در ميان بندگان [يا: در پناهندگي] و همسايگي و حفظ [يا: حوزه و پيرامون] و در پناه [يا: حمايت] و نگاهداري و پاسداري و محافظت و حرمت و امنيت و زير سايه ي رحمت و پر حمايتت قرار ده، و بر من [سپري] محافظت كننده از جانب خويش قرار ده، و حفظ و حمايت و حراست و مراعات نمودنت را از پشت و پيش رو و از راست و چپ و بالاي سر و زير و اطرافم قرار ده، تا هيچ يك از مخلوقاتت نتواند بدي، و اذيت و گزندي به من برساند. معبودي جز تو كه بسيار بخشنده، نوآفرين آسمانها و زمين صاحب بزرگي و بزرگواري هستي، وجود ندارد.

خداوندا، مرا از حسادت و رشك حسودان و ظلم ظالمان و كيد افسونگران و مكر مكركنندگان و حيله ي حيله گران و فريب فريب دهندگان [و يا به فريب و كشتن ترور كنندگان]، و غيبت غيبت كنندگان و ستم ستمگران، و جور جائران، و تجاوز تجاوزكنندگان، و خشم خشم گيرندگان، و تكبر به خود بالندگان، [يا: نابود كردن از بين برندگان]، و تاختن و زبردستي تا زندگان، و وادار كردن وادار كنندگان، و ظلم و ستم ظالمان و غاصبان، و زدن و آزار رسانيدن زنندگان، و بدگويي سعايت كنندگان و سخن چيني و سخن چينان و جادوي جادوگران و سركشان و شيطانها، و جور و ستم پادشاهان و بدي و گزند عالميان كفايت بفرما.

خداوندا، به آن اسمت پوشيده ي پاك پاكيزه اي كه آسمانها و زمين به آن برپاست، و تاريكيها به آن روشن است، و فرشتگان براي آن تسبيح مي گويند، و دلها از آن لرزان و هراسانند، و گردنها در برابر آن فروتن هستند، و مردگان را به آن زنده مي گرداني، از تو مي خواهم كه هر گناهي را كه در تاريكيهاي شب و روشنايي روز، عمداً يا از روي خطا، و پنهاني و يا آشكار انجام داده ام بيامرزي، و يقين و هدايت و نور و آگاهي و فهم و



[ صفحه 457]



دريافتي به من ارزاني داري تا اينكه كتابت را بپا داشته، و حلالت را حلال، و حرامت را حرام بدانم، و واجبات را ادا، و روش پيامبرت حضرت محمد صلي الله عليه و آله را برپا دارم.

خدايا، مرا به گذشتگان از صالحين ملحق فرما، و از صالحين باقيمانده قرار ده، و عملم را به نيكوترين اعمال ختم بفرما، براستي كه تو بسيار آمرزنده ي مهربان هستي. خداوندا، هنگامي كه عمرم به پايان رسيده، و روزهاي زندگي ام سپري مي گردد، و چاره اي از ملاقات با تو ندارم، از تو درخواست مي نمايم كه اي لطيف، منزلت و جايگاهي از بهشتت را به من عطا بفرمايي كه از اولين تا آخرين بشر بر من رشك برند. خداوندا، مدح و ثنا و شعله ور شدن اندوهم را بپذير، و بر خاكساري و زاري و فرياد و اقرار و اعتراضم عليه خويش رحم آر، كه صدايم را در ميان دعاكنندگان، و فروتني ام را در ميان زاري كنندگان، و مدح و ثنايم را در ميان گويندگان، و تسبيحم را در ميان ستايشگران به گوش تو رساندم. و تو اجابت كننده ي دعاي درماندگان و بيچارگان، و ياري كننده ي كمك جويان، و ياور غمگينان و ستمديدگان، و پناهگاه گريختگان، و فريادرس مؤمنان، و در گذرنده از لغزش گناهكاران مي باشي. و درود خداوند بر مژده و بيم دهنده و چراغ نوراني [حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله] و بر همه ي فرشتگان و پيامبران.

خداوندا، اي گستراننده ي زمينها، و پديدآورنده ي آسمانها، و كسي كه همه ي دلها (بدبخت و نيكبخت) را بر فطرت [توحيد] خويش سرشته اي، برترين درودها و بالنده ترين بركات و بارأفت ترين درودهايت را بر بنده و رسول و امين بر وحي، برپادارنده و مجري حجتت، و كسي كه از حرم [و احكام] تو دفاع نمود و امر تو را فيصله داد، و آياتت را بنيان نهاد و بالا برد [يا: اقامه و پابرجا نمود]، و به عهد و پيمانت وفا نمود. خداوندا، پس در برابر هر فضيلت از فضائل، و هر روش ستوده از روشهاي ستوده اش، و هر حال از حالاتش و هر منزلت از منزلتهايش كه حضرت محمد صلي الله عليه و آله در آن ياريگر تو، و صابر در برابر گرفتاري، و ستيزه جو با دشمنان، و دوست با دوستانت، و كناره گير از هر چه كه ناخوشايند توست، و خواننده به سوي آنچه كه دوست داري بودي، برتريهايي از پا داشت، و عطايا و بخششهاي ويژه ات به او عطا فرما، به گونه اي كه به واسطه ي آن مقام او را والا گردانيده، و پايه اش را با كساني كه براي اجراي قسط و داد بپا مي خيزند و از حرم [و احكامت] دفاع مي كنند بالا بر، تا اينكه هيچ بلندپايگي و فروغ و رحمت و كرامت نباشد



[ صفحه 458]



مگر اينكه حضرت محمد صلي الله عليه و آله را بدان ويژه گردانيده، و اوج آن را به او عطا فرموده، و او را به مقامات والا رسانيده باشي. اجابت فرما، اي پروردگار عالميان.

خداوندا، به راستي كه من دين و خود و تمام نعمتهايي را كه بر من ارزاني داشته اي به تو مي سپارم، مرا در كنف و حمايت و حفظ و سرفرازي و بازدارندگي خويش قرار ده، زيرا كسي كه در جوار توست سربلند است، و مدح و ثنايت بزرگ، و نامها و كمالاتت پاكيزه است، و معبودي جز تو وجود ندارد، در حال خوشي و رنجوري، و سختي و فراخي زندگي برايم كافي هستي و چه وكيل و كارگزار خوبي مي باشي. پروردگارا، تنها بر تو توكل نموديم، و به سوي تو با تمام وجود رجوع نموديم، و بازگشت همه موجودات به سوي توست. پروردگارا، ما را گرفتار و مورد آزمايش كساني كه كفر ورزيدند قرار مده، و بيامرزمان. پروردگارا، براستي كه تويي سربلند و فرزانه. پروردگارا، عذاب جهنم را از ما دور دار، كه عذاب آن همانند طلبكار پيوسته ملازم انسان است، به راستي كه جهنم بد جاي ماندن و ايستادن است. پروردگارا، بين ما و قوم مان به حق داوري فرما، و تو بهترين داوران مي باشي. پروردگارا، ما واقعاً ايمان آورديم، پس گناهانمان را بيامرز، و بديهايمان را بپوشان، و با نيكان بميران. پروردگارا، آنچه را كه درباره ي ما به فرستادگانت وعده دادي به ما عطا فرما و در روز قيامت رسوايمان مگردان، كه تو هرگز خلف وعده نمي فرمايي. پروردگارا، اگر فراموش نموديم يا خطا و اشتباه نموديم بر ما خرده مگير و عذاب مفرما. پروردگارا، و [اموري را كه بازدارنده ي از خيرات - و سخت است،] بر دوش ما منه [چنانكه بر دوش كساني كه پيش از ما بودند نهادي]، و نيز آنچه را كه توان و طاقت آن را نداريم بر دوش ما منه، و از ما درگذر، و بيامرز، و رحم آر، تويي مولي و سرپرست ما، پس ما را بر گروه كافران ياري بخش و پيروز گردان. پروردگارا هم در دنيا و هم در آخرت به ما نيكي عطا فرما، و به رحمت خويش از عذاب آتش جهنم نگاه دار. درود و سلامتي و ايمني ويژه ي خداوند بر سرورمان حضرت محمد صلي الله عليه و آله، پيامبر اكرم و خاندان پاكيزه او باد.