8- از ديگر تعقيبات مهم، باز دعاي امام صادق عليه السلام بعد از نماز عصر است، به اين صورت:

«ألحمدلله رب العالمين، و صلي الله عليه محمد خاتم النبيين، و علي آله الطاهرين، أللهم، صل علي محمد في الليل اذا يغشي، و صل علي محمد في النهار اذا تجلي، و صل علي محمد في الآخرة و الأولي، و صل علي محمد ما لاح الجديدان، و ما اطرد الخافقان، و ما حد الحاديان، و ما عسعس ليل، و ما ادلهم ظلام، و ما تنفس صبح، و ما أضآء فجر. أللهم اجعل محمداً خطيب وفد المؤمنين اليك، و المكسو حلل الأمان اذا وقف بين يديك، و الناطق اذا خرست الألسن بالثنآء عليك. أللهم، أعل منزلته، و ارفع درجته، و أظهر حجته، و تقبل شفاعته، و ابعثه المقام المحمود الذي وعدته، و اغفر ما أحدث المحدثون من أمته بعده. أللهم، بلغ روح محمد و آل محمد مني التحية و السلام، و أورد علي منهم تحيةً كثيرةً و سلاماً، يا ذاالجلال و الاكرام و



[ صفحه 364]



الافضال و الانعام.

أللهم، اني أعوذبك من مضلات الفتن، ما ظهر منها و ما بطن، و الاثم و البغي بغير الحق، و أن أشرك بك ما لم تنزل به سلطاناً، أو أقول عليك ما لم أعلم. أللهم، اني أسألك موجبات رحمتك و عزآئم مغفرتك، و الغنيمة من كل بر، و السلامة من كل اثم، و أسألك الفوز بالجنة، و النجاة من النار.

أللهم، صل علي محمد و آل محمد، و اجعل لي في صلاتي و دعآئي بركة تطهر بها قلبي، و تؤمن بها روعتي، و تكشف بها كربي، و تغفر بها ذنبي، و تصلح بها أمري، و تغني بها فقري، و تذهب بها ضري، و تفرج بها همي، و تسلي بها غمي، و تشفي بها سقمي، و تؤمن بها خوفي، و تجلو بها حزني، و تقضي بها ديني، و تجمع بها شملي، و تبيض بها وجهي، و اجعل ما عندك خيراً لي.

أللهم، صل علي محمد و آل محمد، و لا تدع لي ذنباً الا غفرته، و لا كرباً الا كشفته، و لا خوفاً الا آمنته، و لا سقماً الا شفيته، و لا هماً الا فرجته، و لا غماً الا أذهبته، و لا حزنا الا سليته، و لا ديناً الا قضيته، و لا عدواً الا كفيتنيه، و لا حاجةً الا قضيتها، و لا دعوةً الا أجبتها، و لا مسألةً الا أعطيتها، و لا أمانةً الا أديتها، و لا فتنة الا صرفتها. أللهم اصرف عني العاهات و الآفات و البليات ما أطيق و ما لا أطيق صرفه الا بك.

أللهم، أمسي ظلمي مستجيراً بعفوك، و أمست ذنوبي مستجيرةً بمغفرتك، و أمسي خوفي مستجيراً بأمانك، و أمسي فقري مستجيراً بغناك، و أمسي ذلي مستجيراً بعزك، و أمسي ضعفي مستجيراً بقوتك، و أمسي وجهي البالي الفاني مستجيراً بوجهك الدآئم الباقي. يا كآئناً [1] قبل كل شي ء، و يا مكون كل شي ء، صل علي محمد و آل محمد، و اصرف عني و عن أهلي و مالي و ولدي و أهل حزانتي و اخواني فيك، شر كل ذي شر، و شر كل جبار عنيد، و شيطان مريد، و سلطان جآئر [يا: جابر] و عدو قاهر، و حاسد معاند، و باغ مراصد، و من شر السآمة و الهآمة و ما دب في الليل و النهار، و من شر فساق العرب و العجم و فسقة الجن و الانس، و أعوذ بدرعك الحصينة التي لا ترام، و أسألك أن لا تميتني غماً و لا هماً و لا متردياً و لا ردماً و لا غرقاً و لا حرقاً و لا عطشاً و لا صبراً [يا: ضيراً] و لا قوداً و لا أكيل السبع، و أمتني علي فراشي في عافية، أو في الصف الذي نعت أهله في كتابك فقلت: (كأنهم بنيان



[ صفحه 365]



مرصوص) [2] ، مقبلين غير مدبرين، علي طاعتك و طاعة رسولك صلي الله عليه و آله، قائماً بحقك غير جاحد لآلائك، و لا معاند لأوليآئك، و لا موالياً لأعدائك، يا كريم.

أللهم اجعل دعآئي في المرفوع المستجاب، و اجعلني عندك وجيهاً في الدنيا و الآخرة و من المقربين، الذين لا خوف عليهم و لا هم يحزنون، و اغفرلي و لوالدي و ما ولدا و ما ولدت و ما توالدوا من المؤمنين و المؤمنات، يا خير الغافرين. و الحمدلله الذي قضي عني صلاة كانت علي المؤمنين كتاباً موقوتاً.»

- ستايش خدايي را كه پروردگار عالميان است، و درود خداوند بر حضرت محمد خاتم پيامبران و بر خاندان پاك او. خداوندا، بر حضرت محمد درود فرست در شب هنگامي كه مي پوشاند، و بر او درود فرست در روز هنگامي كه روشن مي نمايد، و بر او درود فرست در آخرت و دنيا، و بر او درود فرست تا زماني كه شب و روز آشكار مي گردند، و مشرق و مغرب در پي هم مي آيند، و دو ستاره ي مشخص طلوع مي كنند، و شب روي مي آورد و مي رود، و شديداً تاريك مي گردد، و صبح آشكار گشته و سپيده دم روشن مي گردد. خداوندا، حضرت محمد صلي الله عليه و آله را سخنور مؤمناني كه بر تو وارد مي شوند قرار داده، و هنگامي كه در پيشگاهت مي ايستد، جامه هاي نفيس ايمني را بر تنش بپوشان، و هنگامي كه زبانها لال مي شوند زبان او را به مدح و ثناي خويش بگشاي. خداوندا، منزلت او را بلند، و مقامش را رفيع، و دليلش را آشكار گردان، و شفاعتش را بپذير، و او را به جايگاه ستوده اي كه وعده اش داده اي برانگيز، و آنچه را بدعت گزاران امتش بعد از او بدعت گذاري نموده اند، بيامرز و محو فرما. خدايا، از سوي من به روح محمد و آل محمد درود و سلام برسان، و از آنان بر من درود و سلام بسيار برگردان. اي صاحب عظمت و بزرگواري و بخشش و انعام.

خدايا، به تو پناه مي برم از فتنه هاي گمراه كننده، آشكار و نهان آنها، و از گناه و تجاوز به ناحق و اينكه آنچه را كه دليلي براي آن نازل نفرموده اي شريك تو قرار دهم، يا درباره ي تو سخني را كه از آن آگاهي ندارم بگويم. خداوندا، از تو رحمتهاي لازم و آمرزشهاي حتمي، و غنيمت برگرفتن از هر كار نيك، و سلامتي از هر گناه را درخواست مي نمايم. و راه يافتن به بهشت و رهايي از آتش جهنم را از تو مي خواهم.



[ صفحه 366]



خدايا، بر محمد و آل محمد درود فرست، و در نماز و دعايم بركتي قرار ده كه به وسيله ي آن دلم را پاكيزه گردانيده، و هراسم را ايمني بخشيده، و ناراحتي سخت و گلوگيرم را برطرف كرده و گناهم را آمرزيده، و امورم را اصلاح، و فقر و ناداري ام را مبدل به بي نيازي، و رنجوري و گرفتاري ام را مرتفع، و ناراحتي ام را برطرف نموده، و اندوهم را تسلي داده، و بيماري ام را بهبودي، و ترسم را بخشيده، و حزن و اندوهم را برطرف، و بدهي ام را ادا نموده، و پراكندگي خاطر و پريشاني ام را جمع، و رويم را سپيد گردانده، و آنچه را كه در نزد توست برايم خير قرار ده.

خدايا، بر محمد و آل محمد درود فرست و هيچ گناهي براي من مگذار مگر اينكه آن را آمرزيده باشي، و هيچ ناراحتي سختي مگر اينكه برطرف نموده باشي، و هيچ خوف و هراسي مگر اينكه ايمني بخشيده، و هيچ بيماري اي مگر اينكه بهبود ساخته باشي، و هيچ ناراحتي اي مگر اينكه برطرف نموده باشي، و هيچ غمي مگر اينكه مرتفع ساخته باشي، و هيچ اندوهي مگر اينكه تسلي داده باشي، و هيچ بدهكاري اي مگر اينكه ادا نموده باشي، و هيچ دشمني مگر اينكه مرا كفايت نموده باشي، و هيچ حاجتي مگر اينكه برآورده باشي، و هيچ دعايي مگر اينكه اجابت نموده باشي، و هيچ خواسته اي مگر اينكه عطا فرموده باشي، و هيچ امانتي مگر اينكه ادا فرموده باشي، و هيچ امتحان و گرفتاريي مگر اينكه جلو آن را گرفته باشي. خداوندا، تمام آسيبها و آفات و گرفتاريها، چه آنچه را كه توان مرتفع ساختن آن را دارم و چه ندارم، از من بازدار.

خداوندا، ظلم من با پناهنده شدن به عفو تو شب نموده، و گناهانم با پناهنده شدن به آمرزشت، و خوف و هراسم با پناهنده شدن به امن و امان تو، و ناداري ام با پناهنده شدن به بي نيازي ات، و خواري ام با پناهنده شدن به سرافرازي ات، و ناتواني ام با پناهنده شدن به قدرت تو، و روي [و وجود] پوسيدن و فاني شونده ام با پناهنده شدن به روي [و اسماء و صفات] جاودان و پاينده ي تو شب نموده است. اي خداوندي كه پيش از هر چيز بوده اي، و اي پديدآورنده ي هر چيز، بر محمد و آل محمد درود فرست و از من و خانواده و مال و دارايي و فرزندانم و تمام خويشان و بستگاني كه از اندوه ايشان ناراحت مي شوم و از برادران ديني ام، شر هر شر رسان، و سركش خيره سر و شيطان گردنكش، و پادشاه و فرمانرواي ظالم [يا: سركش]، و دشمن چيره، و حسود ستيزه جو، و ستمكار در كمين



[ صفحه 367]



بدور دار، و نيز از شر هر حيوان زهرآلود و غير سمي و تمام آنچه كه در شب و روز مي جنبد، و از شر گناهكاران عرب و عجم و گناهكاران جن و انس بدور دار، و پناه مي برم به زره آهنين محفوظ تو كه هيچ كس و چيز نمي تواند آهنگ آن را بكند. و از تو درخواست مي نمايم كه مرگ مرا در حالت غمناك و يا در حالتي كه از جايي پرت شده، و يا ديواري روي من بريزد، و يا غرق شوم، و يا بسوزم قرار مده، و يا در حالت تشنگي و يا در حالي كه به زور نگاهم دارند و بكشند، و يا در حالتي كه به من آسيب برسانند و كشته شوم و يا به خاطر قصاص و يا خوراك درندگان گردم، قرار مده. و در رختخوابم در حالت عافيت يا در رديف كساني كه آنان را در كتاب خود ستوده و فرموده اي: «به گونه اي [در ايمان محكم و استوارند] كه گويي ساختمان سربين هستند» بميران، در حالتي كه روي به دشمن باشيم، نه در حال پشت كردن و فرار از آنها، و نيز در حالتي كه در طاعت تو و پيروي رسولت صلي الله عليه و آله بوده، و حق تو را به جا آوريم بدون اينكه نعمتهايت را انكار نماييم، و با دوستانت دشمني داشته باشيم، و با دشمنانت دوستي كنيم؛ اي بزرگوار.

خداوندا، دعاي مرا در ميان دعاهاي بالا برده شده و مستجاب قرار ده، و مرا در نزد خود در دنيا و آخرت آبرومند و از مقربان درگاهت بگردان، آنان كه نه بيمي دارند و نه اندوهگين مي شوند، و من و پدر و مادر و تمام فرزندان آنها و تمام كساني را كه از مردان و زنان مؤمن تولد يافته اند، بيامرز، اي بهترين آمرزندگان. و ستايش براي خداوندي كه توفيق انجام نماز واجب معين ديگر بر مؤمنان را به من عطا فرمود.

9- از ديگر تعقيبات مهم دعاي مولايمان حضرت مهدي عليه السلام است كه آن را پيش از اين در تعقيب تمام نمازها ذكر و روايت كرديم.

10- از جمله تعقيبات مهم، دعاي احمد بن عبدالله بن خانبه است كه پيشتر در تعقيب نماز ظهر يادآور شديم، و آن بعد از همه نمازها براي جبران گناهان و معاصي خوانده مي شود.