4- از تعقيبات مهم نماز عصر براي كساني كه مي خواهند گناهان نامه ي عملشان را از بين ببرند، اين است كه در روايت آمده است كه امام صادق عليه السلام به نقل پدر بزرگوارش از رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود كه: «هر كس بعد از نماز عصر هر روز ده بار بگويد:



[ صفحه 354]



«أستغفر الله الذي لا اله الا هو الحي القيوم [الرحمن الرحيم] ذا [ذو] الجلال و الاكرام، و أسأله أن يتوب علي توبة عبد ذليل خاضع فقير بآئس مسكين مستكين مستجير لا يملك لنفسه نفعاً و لا ضراً و لا موتاً و لا حياة و لا نشوراً.»

- از خداوندي كه معبودي جز او نيست و زنده و پابرجا و برپادارنده ي همه ي مخلوقات [و رحمت گستر و مهربان،] و صاحب عظمت و بزرگواري است طلب آمرزش مي نمايم، و از او درخواست مي نمايم كه همانند پذيرش توبه ي بنده ي خاضع فقير درمانده ي بيچاره ي ذليل فروتن و پناه آورده اي كه هيچ سود و زيان و مرگ و زندگاني و محشور شدن در روز قيامت را براي خود قادر نيست، توبه ام را بپذيرد.

حتماً خداوند متعال فرمان مي دهد كه نامه ي عملش او را هر چه باشد، پاره نمايند.»

پيش از اين تو را از صفت استغفاركنندگان آگاه ساختيم، و حديث مولايمان اميرالمؤمنين علي - صلوات عليه و سلامه - را براي تو روايت نموديم، اينك به اين حديث كه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل شده نگاه كن و با تمام توان مراعات ادب نموده و در گفتن اين سخن كه مي گويي: «همانند بنده ي ذليل و خاكسار توبه مي نمايم» صادق باش، و ذلت و خواري بر حاجت و زبان حال تو آشكار گردد. و هنگام گفتن اين سخن: «مانند بنده ي خاضع و فروتن توبه مي كنم»، خضوع و فروتني بر چهره ي گفتار و كردارت نمايان باشد. و هنگام گفتن «ماند بنده ي فقير و نادار توبه مي كنم» صورت درخواست و مسألتت بسان بنده ي فقير و نادار در برابر مولاي بي نياز و بزرگ باشد. و وقتي مي گويي: «مانند بنده ي بسيار نيازمند توبه مي كنم» بايد حال تو همانند افراد بسيار حاجتمند باشد كه چيزي را از بزرگترين بزرگان خواهانند. و هنگام گفتن اين سخن: «همانند بنده ي مسكين و بيچاره توبه مي كنم» بايد نشانه ي بيچارگي و نياز و ذلت و خواري همراه با صدق و انابه بر قلب و چهره و اعضا و جوارحت نمودار باشد. و وقتي مي گويي: «مانند بنده ي پناه آورنده توبه مي كنم» بايد مانند كسي كه بيم و هراس بزرگ بر او احاطه نموده و در اثر آن به سوي مولاي خويش مي گريزد، و بسان كسي باشي كه نه قدرت بر سود و زيان خويش دارد، و نه توان دفع چيزي را از خود، و در تمام



[ صفحه 355]



حالات با دل و تن و گفتار و كردار به سوي خداوند - جل جلاله - گريخته و پناهنده شوي.

اي بنده، اگر در اين سخنان صادق باشي، خداوند - جل جلاله - اهليت آن را دارد كه دو فرشته ي گمارده شده بر تو را فرمان دهد تا گناهان و جنايات نامه ي عملت را از بين برند، بنابراين گمان مكن كه اگر اين سخنان و استغفارها را با حال غفلت و به دروغ بگويي، از جنايات و گناهان بسيار سالم مانده و رها خواهي شد.