اينك آدابي را كه بايد بنده به صورت اجمالي در هنگام قرائت آيات قرآن در نماز رعايت كند، ذكر مي كنيم:

از جمله آدابي كه بايد بنده هنگام تكلم با مولايش كه به او مي نگرد رعايت كند، اين است كه ابتدا به مقام والاي او توجه كند و متذكر شود كه در محضر او قرار دارد.

و نيز گوش فرا دادن به كلام او را براي خود مايه ي شرافت بداند و از آن احساس لذت كند، و در برابر عظمت او مؤدب باشد، سپس كلام مقدس او را به نيابت از خداوند - جل جلاله - و اينكه گويي خداوند خود كلامش را قرائت مي نمايد و نيز خداوند - جل جلاله - به او توجه نموده و كلام پاكش را از او مي شنود، تلاوت نمايد.

بنابراين، مبادا حال تو در هنگام تلاوت قرآن شريف پست تر از هنگامي باشد كه كتابي را در حضور نويسنده اش كه در تمام امور به او محتاج هستي، به منظور نزديكي جستن به او قرائت مي كني؛ زيرا خود آگاهي كه در اين هنگام تمام تلاش خود را در حضور قلب بذل مي نمايي، و در پاكيزه ساختن زبان خويش نهايت كوشش را مي كني، و با تمام وجود و حفظ نفس خويش در حركتها و سكناتت، توجه خويش را منعطف به او و خواندن كتابش مي كني، پس مبادا خداوند - جل جلاله - در هنگام قرائت كلامش در نزد تو كمتر از ساير نويسندگان باشد، زيرا اگر خداوند - جل جلاله - را پست تر از او بشماري، به هلاكت و استحقاق عقوبت نزديكتر خواهي بود.

در اين باره، به كسي اقتدا كن كه ادعا مي كني به انوارش هدايت يافته و از راه و روشش الگو مي گيري، كه روايت شده مولايمان جعفر بن محمد صادق عليه السلام در حال قرائت قرآن در نماز، حالت بي هوشي به او دست داد، وقتي به هوش آمد، از آن بزرگوار پرسيده شد: چه چيز باعث شد كه شما به اين حالت مبتلا شديد؟ حضرت فرمود (به اين مضمون): «پيوسته آيات قرآن را تكرار مي نمودم، تا اينكه به حالتي



[ صفحه 202]



رسيدم كه گويي آن را از كسي كه نازل فرمود شفاهاً و به مكاشفه و عيان مي شنوم، لذا قوه ي بشري تاب مكاشفه ي جلال الهي را نياورد.»

اي كسي كه از حقيقت اين مطلب آگاه نيستي، مبادا آن را بعيد بشماري، يا شيطان در صحت آنچه كه روايت نموديم، شك و ترديد در تو ايجاد نمايد، بلكه آن را باور كن، آيا نشنيدي كه خداوند- جل جلاله- مي فرمايد:

(فلما تجلي ربه للجبل، جعله دكاً، و خر موسي صعقاً.) [1] .

- پس هنگامي كه پروردگارش به كوه تجلي فرمود، آن را فروپاشانيد، و حضرت موسي بي هوش به زمين افتاد.

و نيز در حديث آمده كه از حضرت صادق عليه السلام پرسيده شد: چگونه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي مردم نماز مي گزارد و قرآن قرائت مي فرمود: ولي دلهاي اهل ايمان خاشع و نرم نمي شد؟ فرمود: «پيامبر اكرم - صلوات الله عليه - به اندازه اي كه حال آنان تحمل و توان داشت قرآن را براي آنان قرائت مي فرمود.» (البته ما اين حديث را به صورت مختصر ذكر نموديم.)

بخشي ديگر از صفات و حالات ابرار و نيكان در هنگام تلاوت قرآن كريم نيز كه در جاي جاي اين كتاب خواهد آمد، خود هشدار كاملي براي خردمندان است.