مفهوم رواياتي كه در اين باره وارد شده و به اعتقاد ما به صحت و صواب نزديكتر است، آن است كه نخستين نمازي كه بر بندگان واجب شده، نماز ظهر است، كه دو ركعت بوده. و روايات در اين باره بسيار است، و نيازي به ذكر آنها نيست، زيرا اين مطلب در نزد برگزيدگان و حضرات معصومين عليهم السلام كه الگوي ما هستند روشن است.

اما درباره ي اينكه آن همان «صلاة وسطي» است، روايات فراوان وارد شده است، از آن جمله:

1- در روايتي از امام باقر عليه السلام در پاسخ پرسش از معناي فرمايش خداوند كه مي فرمايد:

(حافظوا علي الصلوات و الصلاة الوسطي.) [1] .

- بر تمام نمازها و به خصوص بر نماز ميانه محافظت كنيد.

فرمود: «مقصود نماز ظهر است، و در همان وقت، خداوند نماز جمعه را واجب فرمود، نيز در آن روز وقتي است كه هيچ بنده ي مسلماني در آن لحظه از خداوند خيري را نمي خواهد، مگر اينكه خدا به او عطا مي فرمايد.»

2- از امام باقر عليه السلام روايت شده كه زن حسن بن علي دستور داد كه مصحف و قرآني بنويسند، هنگامي كه نويسنده به آيه ي (حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي)



[ صفحه 180]



رسيد، حضرت امام حسن عليه السلام به او فرمود: «حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي) و صلوة العصر، (و قوموا لله قانتين.) يعني بر تمام نمازها و به خصوص نماز وسطي و نماز عصر محافظت كنيد، و با حالت فروتني براي خدا قيام نموده و خدا را عبادت كنيد.

3- امام صادق عليه السلام فرمود: «بر تمام نمازها، و به ويژه بر نماز وسطي و نماز عصر محافظت نماييد، و با حالت خضوع و فروتني براي خدا قيام كنيد و خدا را عبادت كنيد.

4- همچنين از طريق اهل تسنن وارد شده كه ابن عمر گفت: «حفصه دختر عمر دستور داد كه مصحف و قرآني براي او نوشته شود، و به نويسنده گفت: وقتي به آيه ي نماز رسيدي، به من نشان ده تا دستور دهم كه آن را به همان صورت كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيده ام بنويسي، وقتي وي آن را به او ارائه داد، دستور داد كه بنويسد: «بر همه ي نمازها و به خصوص بر نماز وسطي و نماز عصر محافظت نماييد، و با حالت خضوع و فروتني براي خدا قيام نموده و خدا را عبادت كنيد.

5- ابوجعفر بن بابويه نيز در كتاب «معاني الاخبار» در باب معناي نماز وسطي مشابه اين حديث را از عايشه روايت نموده است. [2] .

6- عبدالله بن سليمان بن اشعث سجستاني در جزء اول كتاب «جمع المصاحف» شش حديث پيرامون اينكه اين آيه ي شريفه به همين صورت در مصحف عايشه بوده، و هشت حديث درباره ي اينكه آيه شريفه به همين صورت در مصحف حفصه، و دو حديث درباره ي اينكه به همين صورت در مصحف ام سلمه بوده، ذكر كرده است.

بنابراين، تعيين و تفسير نماز وسطي به نماز ظهر از طريق فريقين (شيعه و سني) روايت شده است.



[ صفحه 181]



7- همچنين شيخ بزرگوار محمد بن علي كراجكي در نامه اي كه به فرزند خويش نوشته، در رابطه با فضيلت نماز ظهر روز جمعه ذكر كرده (درست به همين لفظ): «اي فرزند عزيزم، براي نماز ظهر اين روز شرافت بزرگي است، و آن اولين نمازي است كه بر سرورمان رسول خدا صلي الله عليه و آله واجب شده است. و روايت شده كه آن، همان نماز وسطي است كه خداوند متعال درامر به محافظت بر تمام نمازها، آن را به صورت جداگانه ذكر نموده و فرموده - جل من قائل - كه: (حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي.)

8- كراجكي نيز حديثي را كه ما پيشتر به نقل از زراره از محمد بن مسلم ذكر نموديم [3] روايت كرده است.

9- همچنين در يكي از كتابهاي اصول به نقل از ابي بصير آمده كه امام صادق عليه السلام فرمود: «نماز وسطي همان نماز ظهر است، و آن نخستين نمازي است كه خداوند بر پيامبر گرامي اش صلي الله عليه و آله نازل فرموده است.»

10- در نسخه ي قديمي و زيباي كتاب تفسير قرآن از صادقين (امام صادق و امام باقر عليهماالسلام) كه هم اينك نيز در نزد ما موجود است، چهار حديث به چند طريق از امام باقر و امام صادق عليهماالسلام ديدم كه «نماز وسطي همان نماز ظهر است. و رسول خدا صلي الله عليه و آله پيوسته مي فرمود: بر همه نمازها و به خصوص بر نماز وسطي و نماز عصر محافظت نماييد.»

11- در آن كتاب بعد از اين احاديث، دو حديث ديگر نيز در اين باره ذكر نموده است.

12- ابوجعفر محمد بن بابويه در كتاب «معاني الاخبار» نيز نظرش اين است كه نماز وسطي، همان نماز ظهر است و رواياتي از سوي فريقين (شيعه و سني) در اين باره ذكر نموده است.

13- همچنين وي در كتاب «مدينة العلم» روايت كرده كه امام صادق عليه السلام فرمود:



[ صفحه 182]



«نماز وسطي همان نماز ظهر، و نخستين نمازي است كه خداوند بر پيامبرش صلي الله عليه و آله واجب فرموده است.»