وقتي تشييع كنندگان به قبر رسيدند - يعني همان جايي كه محل خوابيدن ميت بر خاك، و مجاورت با اهل قبور به جاي مجاورت با مردم است، و منزلگاهي است كه خويشان و برادران، انسان را تنها گذاشته و مي روند، و ياوران و همسايگان ياري نمي كنند، و انسان در آنجا تك و تنها، و در حالتي كه همگان او را رانده و دور نموده اند، مي ماند - اين امور را رعايت كنند:

1- جنازه ي ميت را اگر مرد باشد از پايين پا وارد قبر كنند.

2- پيش از گذاشتن در قبر سه بار جنازه را تا لبه ي قبر نزديك كنند و بعد وارد قبر كنند؛ زيرا روايت شده كه روح ميت با اين كار براي سؤال قبر و امور هولناكي كه روبرو خواهد شد، آمادگي پيدا مي كند.

3- اگر جنازه، زن باشد، در سمت قبله و جلو قبر قرار دهند.

4 و 5- سپس ولي ميت يا كسي كه ولي به وي دستور مي دهد، در حالي كه پا و سرش برهنه است از جاي پاهاي ميت وارد قبر شود.

6 - آنگاه وي ابتدا سر ميت را با تعظيم و احترام بگيرد، و به ياد آورد كه در برابر ديد و آگاهي خداوند - جل جلاله است - و اينكه او وكيل ميت در اين جايگاه است.

7- هنگام فروبردن ميت در قبر بگويد:

«اللهم، اجعلها روضةً من رياض الجنة، و لا تجعلها حفرةً من حفر النار.»

- خداوندا! اين قبر را بوستاني از بوستانهاي بهشت قرار بده، و آن را چاله اي از چاله هاي آتش جهنم مگردان.

8- نيز بگويد:

«بسم الله، و بالله، و في سبيل الله، و علي ملة رسول الله صلي الله عليه و آله. أللهم، ايماناً بك، و تصديقاً بكتابك، هذا ما وعد الله و رسوله، و صدق الله و رسوله. أللهم، زدنا ايماناً و تسليماً.»



[ صفحه 161]



- به نام خدا، و به وسيله ي خدا، و در راه خدا، و بر آيين رسول خدا صلي الله عليه و آله، خدايا، اين كار را از روي ايمان به تو، و تصديق كتابت انجام مي دهم، اين بود آنچه كه خداوند و رسولش وعده داده بودند، و خدا و رسولش راست گفتند. خداوندا، بر ايمان و تسليم ما بيفزاي.

9- سپس ميت را با حالت تسليم به پيشگاه خداوند - جل جلاله - سپرده و نزد او به وديعه بگذارد و در اين حالت هر چه كه خداوند - جل جلاله - بر قلب و كلامش جاري ساخت، بگويد.

10- سپس ميت را به پهلوي راست بدن و رو به قبله بخواباند.

11- بندهاي كفن او را از سمت راست و پاها بگشايد.

12- گونه ي ميت را از روي خاكساري و ذلت براي جلب رحمت و عطوفت مولايش كه پروردگار پروردگاران است، روي خاك نهد.

13- مقداري از تربت امام حسين عليه السلام را همراه او قرار دهد، زيرا در روايت آمده كه آن مايه ي ايمني از عذاب است، و چون اين منزل، منزل هولناكي است انسان نياز دارد كه تا نهايت امكان براي رهايي از آن [به ائمه ي اطهار عليهم السلام] توسل جسته و خود را از آن سلامت بدارد.

14- در حديث آمده است كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «نخستين مژده اي كه به مؤمن داده مي شود، اين است كه به او گفته مي شود: خوش آمدي، براستي كه خداوند تمام تشييع كنندگان تو را آمرزيد، و دعاي تمام استغفار كنندگان براي تو را استجابت فرمود، و گواهي تمام كساني را كه به نفع تو شهادت دادند، قبول نمود.» [1] .

15- سپس اموري را كه ميت در حال حياتش بدان معتقد بود (از آن جمله شهادت به يگانگي خداوند - جل جلاله - و رسالت رسول خدا- صلي الله عليه و آله - و امامت و



[ صفحه 162]



بزرگواري [و يا: خلافت و جانشيني] ائمه ي اهل بيت رسول خدا صلي الله عليه و آله) به او تلقين بكند.

16- بايد تلقين به وسيله كسي كه از اهل يقين است، و نيز به نيت اينكه جواب دو فرشته ي پرستش كننده در قبر است صورت بگيرد، تا اينكه خداوند - جل جلاله - به رحمت خويش به واسطه ي همين تلقين، ميت را از سؤال منكر و نكير كفايت فرموده و او را خشنود و چشم روشن گرداند.

17- سپس خشت روي قبر چيده و بگويد:

«أللهم، صل وحدته، و آنس وحشته، و ارحم غربته، و أسكن اليه من رحمتك رحمةً يستغني بها عن رحمة من سواك، و احشره مع من كان يتولاه.»

- خداوندا، با او ارتباط برقرار كن و از تنهايي نجاتش بده، و مونس وحشت و احساس تنهايي اش باش، و بر غربت او رحم آر، و از رحمت خويش چنان رحمتي به سوي او گسيل بدار، كه از رحمت غير تو بي نياز گردد، و با كساني كه دوستشان مي داشت محشور فرما.

18- وقتي چيدن خشت بر قبر را به پايان برد، از سمت پاهاي ميت از قبر خارج شود.

19- خاك روي قبر بريزد، و نيز تمام كساني كه حضور دارند با كف دست، خاك بر روي قبر بريزند، مگر كساني كه نسبتي با ميت دارند.

20- در حال ريختن خاك بگويند:

«انا لله، و انا اليه راجعون، ما وعد الله، و صدق [المرسلون]، أللهم، زدنا ايماناً و تسليماً.»

- همانا ما از آن خداييم، و تنها به سوي او بازمي گرديم، اين بود آنچه كه خداوند به ما وعده داده بود، و [فرستادگان] خدا راست گفتند، خدايا، بر ايمان و تسليم ما بيفزاي.

21- قبر را با خاك پر نموده و به اندازه ي چهار انگشت از زمين بلند نمايند.

22- قبر را مسطح درست كنند.

23- روي قبر آب بپاشند.



[ صفحه 163]



24- پاشيدن آب را از سمت سر قبر شروع نمايند، و سپس چهار سوي قبر را دور بزنند تا اينكه باز به سر قبر برگردند. و اگر چيزي از آب اضافه ماند، بر وسط قبر بريزند.