امام صادق عليه السلام فرمود: «معناي سلام» در پايان نماز، امان است؛ يعني هر كس امر خدا و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را با خشوع قلب به جاي آورد، از بلاي دنيا و عذاب آخرت در امان است. «سلام» نامي از نام هاي خداي تعالي مي باشد كه در ميان خلق خود به وديعت نهاده تا در داد و ستد، نگاهداري امانات و روابط با هم و صدق همنشيني و صحت معاشرتشان به كار برند. اگر خواهي سلام را در جاي خود قرار دهي و معنايش را ادا كني، بايد از خدا پروا نمايي و دين و دل و عقل تو از تو در سلامت باشد و آن ها را به تيرگي گناهان نيالايي، بايد فرشتگان نگهبانت را در امان بداري و آن ها را نيازاري و ملولشان نسازي و با رفتار ناشايست ايشان را از



[ صفحه 231]



خود دور نسازي. سپس دوستت و آن گاه دشمنت (بايد از جانب تو در امان باشند) كه هر كه نزديكانش از او در امان نباشند، به يقين بيگانه از او در امان نخواهد بود. كسي كه سلام را در اين جايگاه ها ننهد (او را) نه سلام است و نه تسليم. او در سلام خود دروغگو است؛ هر چند در ميان مردم بدان تظاهر كند». [1] .

اين كه فرمود: «معناي «سلام» امان است»؛ يعني نمازگزار از تصرفات شيطاني در دنيا ايمن است؛ چرا كه انجام دستورات خداوند با خشوع قلبي موجب مي شود كه تصرف شيطان قطع شود كه خداوند فرمود: «همانا نماز از فحشا و منكر باز مي دارد». [2] .

اين كه فرمود: «سلام يكي از نامه هاي خداوند مي باشد كه خداوند در موجودات به وديعت قرار داده است». اشاره به اين است كه موجودات مظهر اسماي الهي هستند. بنده ي سالك بايد اين لطيفه ي الهي را كه در باطن او به وديعت نهاده شده اظهار كند و در همه ي ارتباطات خويش آن را به كار بندد. او بايد اين حقيقت را به باطن و ظاهر خود سرايت دهد و در رابطه با خدا و دين خدا آن را به كار گيرد. پس بايد حقيقت سلام را به همه ي قواي ملكي و ملكوتي خود و همه ي عادات و عقايد و اخلاق و اعمال خويش سرايت دهد تا از همه ي تصرفات شيطاني و نفس اماره در امان بماند.