امام صادق عليه السلام فرمود: «تشهد، ثناء خداوند متعال است. پس تو همان گونه كه در ظاهر بندگي مي كني و در گفتار مدعي عبوديت او هستي، در باطن نيز عبوديت كن. صفاي عبوديت باطني خويش را به صداقت در گفتار متصل نما. خداوند تو را بنده آفريده و به تو دستور داده تا با قلب و زبان و اعضاي بدنت او را عبادت كني و عبوديت خود را در برابر او به ربوبيت او براي خويش، محقق كني و بداني كه اختيار بندگان به دست او است؛ به گونه اي كه آن ها قدرت بر نفس كشيدن و نگاه كردن ندارند، مگر با قدرت و اراده ي حق تعالي، آن ها از آوردن كوچك ترين چيزي در مملكت او ناتوانند؛ مگر با اذن و اراده ي خداوند. خداوند عزوجل فرمود: «پروردگار تو هر چه بخواهد، مي آفريند و هر چه اراده كند، اختيار مي فرمايد. كسي در امر



[ صفحه 229]



خويش اختياري ندارد. خداوند منزه و برتر است از آنچه شرك مي ورزند». [1] پس در عمل، بنده ي شاكري باش؛ همان طور كه در ظاهر ادعاي بندگي داري. صداقت گفتارت را به صفاي باطنت متصل كن؛ چرا كه خداوند تو را آفريده؛ پس خداوند برتر و بزرگ تر از آن است كه كسي پيش از او اراده و حيثيتي داشته باشد. پس با خشنودي به حكم او و با انجام اوامر او بندگي كن. همانا خداوند به تو دستور داده كه بر نبي او صلوات بفرست؛ پس نماز را به صلوات بر نبي و طاعت خدا را به اطاعت از او و شهادت به وحدانيت خدا را به شهادت به رسالت او متصل نما. اگر خواهي كه اوامر و نواهي الهي را به جاي آري و از سنن و قواعد شرع، نصيبي و بهره اي داشته باشي، مراقب باشد تا بركات معرفت حرمت نبي صلي الله عليه و آله و سلم را از دست ندهي كه در اين صورت از فوايد صلوات بر او محروم مي شوي و در زمره ي كساني نخواهي بود كه حضرت به استغفار و شفاعت براي آن ها مأمور شده است». [2] .

سالك در تشهد پس از شهادت به وحدانيت و الوهيت حق، متوجه به مقام مقدس عبد مطلق و رسول ختمي مرتبت صلي الله عليه و آله و سلم مي شود. از تقدم مقام «عبوديت» بر رسالت مي فهمد كه قدم عبوديت مقدمه ي همه ي مقامات سالكين و رسالت فرع عبوديت است. از آن جا كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بنده ي حقيقي فاني در حق است، اطاعت او اطاعت خدا مي باشد. بنده ي سالك بايد مراقب باشد كه با كوتاهي در طاعت رسول، از بركات عبادت با دستگيري ولي مطلق محروم نشود. بنده ي سالك بايد بداند كه بدون دستگيري خدا و رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم به بارگاه قدس الهي راه ندارد.